ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019
Α'. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
1. Όσοι θεωρούν τόν γάμο ύπόθεση συμφωνίας δύο έτερόφυλων άτόμων
νά κάνουν οικογένεια (αύτή τήν άντίληψη έχει ή κρατική έξουσία), τότε «ό γάμος» αύτός δέν είναι μυστήριο καί «κρατάει» όσο ύπάρχει ή συναισθηματική-σαρκική άγάπη. Όταν ύποχωρήσει αύτή, τήν θέση της παίρνει ό φίλαυτος έγωϊσμός τώνάτόμων, οπότε οί συμφωνίες αύτές γίνονται «φτερά στόν άνεμο», μέ όλα τά παρεπόμενά του. Αλλά καί άν άντέξει είναι ένας «γάμος» σαρκικός. Ένας πολιτικός γάμος άρκεί γιά αύτές τις περιπτώσεις².
Την Κυριακή, στις 24
Φεβρουαρίου 2019, στην κατάμεστη αίθουσα εκδηλώσεων του Ι. Ν. Κοιμήσεως
Θεοτόκου, Παναγίτσας Μασταμπά, ομίλησε ο Γέροντας Γρηγόριος από την Ι. Μ.
Γρηγορίου Αγίου Όρους, με θέμα: "Το Μυστήριο του Γάμου",
προσκεκλημένος του Συλλόγου "ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ". Τον Γέροντα προλόγισε ο Προϊστάμενος του Ι.
Ν. π. Αντώνιος και ο Πρόεδρος του Συλλόγου κ. Κωνσταντίνος Παγωνάκης. Μετά το
πέρας της ομιλίας του ακολούθησαν ερωτήσεις επί του θέματος. Για να δείτε τη
βιντεοσκοπημένη ομιλία πατήστε εδώ. Μπορείτε να διαβάσετε την ομιλία του
Γέροντος σε κείμενο παρακάτω.
-----------------------------------------------------------------------------------------
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ¹
Ίσως άκούγεται κάπως περίεργα πώς ένας αγιορείτης Ιερομόναχος
άσχολειται μέ τό μυστήριο του γάμου. Θέλω νά πιστεύω, ότι μέ τό ξεδίπλωμα τής ομιλίας μου, θά λυθεί αύτή ή άπορία. Βέβαια αύτό πού οφείλω νά πω εισαγωγικά είναι οί εύχαριστίες μου, τόσο πρός τόν Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης, πού εμάς τούς Γρηγοριάτες μάς περιβάλλει μέ πολύ άγάπη καί έμπιστοσύνη, όσο καί στόν σεβαστό μου Γέροντα Αρχιμανδρίτη Χριστοφόρο γιά τήν εύλογία του νά κάνω αύτή τήν ομιλία.
Επίσης είναι άξιέπαινος ό Σύλλογος «φίλοι τοϋ Αγίου Όρους Ηρακλείου
Κρήτης» γιατί σέ εποχές ταραγμένες τολμά, κοντά στίς άλλες δραστηριότητές του, νά οργανώνει ομιλίες μέ πνευματικό περιεχόμενο, πού θά στηρίξουν καί θά οικοδομήσουν τόν πιστό λαό τής Εκκλησίας καί θά προβληματίσουν όσους έχουν άγαθή προαίρεση. Ή έπιτυχία των προσπαθειών τους είναι δεδομένη γιατί ένεργοϋν πάντοτε κάτω άπό τήν σκέπη, εύλογία, καί άγαστή συνεργασία τοϋ οικείου Επισκόπου τους. Μέ αύτή τήν προϋπόθεση συμμετέχουμε καί έμεϊς στά φιλότιμα έργα τους μέ αύτή τήν σύντομη ομιλία, πού έχει σάν θέμα τό Μυστήριο τo Γάμου. Διαλέξαμε αύτό τό θέμα, γιατί στίς μέρες μας παρατηρούμε ότι όλο καί
περισσότερο έκκοσμικεύεται ή όλη τελετουργική πράξη το Μυστηρίου καί
συνάμα τά διαζύγια πληθαίνουν προοδευτικά. Ποΰ άραγε οφείλονται αύτά;
Κατά τήν ταπεινή μας άποψη τήν «μερίδα το λέοντος» έχει ή άγνοια περί
του μυστηρίου. Καί όπου ύπάρχει άγνοια έκεί δέν έκπληρώνονται οί σκοποί του Μυστηρίου. Επίσης προκαταβολικά σημειώνουμε ότι δύο είναι οί τρόποι, πού μας όδηγούν στή Βασιλεία τοϋ Θεού: ό έγγαμος καί ό μοναχικός βίος. Έμείς θα άσχοληθούμε μέ τόν έγγαμο βίο, γιατί πρός τούς έγγάμους άπευθύνεται ό λόγος. Εδώ όμως, άς πάρουμε τά πράγματα μέ τήν σειρά τους, γιά νά δοϋμε τό βαθύτερο καί πραγματικό σκοπό τού Μυστηρίου του γάμου.
Ίσως άκούγεται κάπως περίεργα πώς ένας αγιορείτης Ιερομόναχος
άσχολειται μέ τό μυστήριο του γάμου. Θέλω νά πιστεύω, ότι μέ τό ξεδίπλωμα τής ομιλίας μου, θά λυθεί αύτή ή άπορία. Βέβαια αύτό πού οφείλω νά πω εισαγωγικά είναι οί εύχαριστίες μου, τόσο πρός τόν Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Κρήτης, πού εμάς τούς Γρηγοριάτες μάς περιβάλλει μέ πολύ άγάπη καί έμπιστοσύνη, όσο καί στόν σεβαστό μου Γέροντα Αρχιμανδρίτη Χριστοφόρο γιά τήν εύλογία του νά κάνω αύτή τήν ομιλία.
Επίσης είναι άξιέπαινος ό Σύλλογος «φίλοι τοϋ Αγίου Όρους Ηρακλείου
Κρήτης» γιατί σέ εποχές ταραγμένες τολμά, κοντά στίς άλλες δραστηριότητές του, νά οργανώνει ομιλίες μέ πνευματικό περιεχόμενο, πού θά στηρίξουν καί θά οικοδομήσουν τόν πιστό λαό τής Εκκλησίας καί θά προβληματίσουν όσους έχουν άγαθή προαίρεση. Ή έπιτυχία των προσπαθειών τους είναι δεδομένη γιατί ένεργοϋν πάντοτε κάτω άπό τήν σκέπη, εύλογία, καί άγαστή συνεργασία τοϋ οικείου Επισκόπου τους. Μέ αύτή τήν προϋπόθεση συμμετέχουμε καί έμεϊς στά φιλότιμα έργα τους μέ αύτή τήν σύντομη ομιλία, πού έχει σάν θέμα τό Μυστήριο τo Γάμου. Διαλέξαμε αύτό τό θέμα, γιατί στίς μέρες μας παρατηρούμε ότι όλο καί
περισσότερο έκκοσμικεύεται ή όλη τελετουργική πράξη το Μυστηρίου καί
συνάμα τά διαζύγια πληθαίνουν προοδευτικά. Ποΰ άραγε οφείλονται αύτά;
Κατά τήν ταπεινή μας άποψη τήν «μερίδα το λέοντος» έχει ή άγνοια περί
του μυστηρίου. Καί όπου ύπάρχει άγνοια έκεί δέν έκπληρώνονται οί σκοποί του Μυστηρίου. Επίσης προκαταβολικά σημειώνουμε ότι δύο είναι οί τρόποι, πού μας όδηγούν στή Βασιλεία τοϋ Θεού: ό έγγαμος καί ό μοναχικός βίος. Έμείς θα άσχοληθούμε μέ τόν έγγαμο βίο, γιατί πρός τούς έγγάμους άπευθύνεται ό λόγος. Εδώ όμως, άς πάρουμε τά πράγματα μέ τήν σειρά τους, γιά νά δοϋμε τό βαθύτερο καί πραγματικό σκοπό τού Μυστηρίου του γάμου.
Α'. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
1. Όσοι θεωρούν τόν γάμο ύπόθεση συμφωνίας δύο έτερόφυλων άτόμων
νά κάνουν οικογένεια (αύτή τήν άντίληψη έχει ή κρατική έξουσία), τότε «ό γάμος» αύτός δέν είναι μυστήριο καί «κρατάει» όσο ύπάρχει ή συναισθηματική-σαρκική άγάπη. Όταν ύποχωρήσει αύτή, τήν θέση της παίρνει ό φίλαυτος έγωϊσμός τώνάτόμων, οπότε οί συμφωνίες αύτές γίνονται «φτερά στόν άνεμο», μέ όλα τά παρεπόμενά του. Αλλά καί άν άντέξει είναι ένας «γάμος» σαρκικός. Ένας πολιτικός γάμος άρκεί γιά αύτές τις περιπτώσεις².
----------------------------------------------------------------------------------
1 Όμιλία τούΊερομονάχου Γρηγορίου Γρηγοριάτου στον Ί. Ναό τής Παναγίας στό Ματαμπά Ηρακλείου Κρήτης, στίς 24-2-2019.
2 Εννοείται ότι δέν θά κάνουμε καμμιά αναφορά γιά όσα παραφύσιν καί εξωφρενικά σύμφωνα συμβίωσης θεσπίζει ή Πολιτεία.
----------------------------------------------------------------------------------
2 Εννοείται ότι δέν θά κάνουμε καμμιά αναφορά γιά όσα παραφύσιν καί εξωφρενικά σύμφωνα συμβίωσης θεσπίζει ή Πολιτεία.
----------------------------------------------------------------------------------
2. "Οσοι θεωρούν τόν νόμο σάν μιά
κοινωνική τακτοποίηση ή
αποκατάσταση δύο ανθρώπων ή σάν βιολογική άνάγκη, τότε ό νόμος αύτός δίνει εικόνα κοινωνικής εκδήλωσης καί είναι εφήμερος, εύκολοδιάλυτος.
3. Όσοι πιστοί θεωρούν ότι σκοπός τού γάμου είναι ή νομιμοποίηση των
σαρκικών άδυναμιών τού άνθρώπου έν μέρει έχουν δίκαιο. Γιατί πράγματι επειδή μπήκε ή άμαρτία στή ζωή μας ή Εκκλησία μας οίκονομεί τις νόμιμες καί
φυσιολογικές σχέσεις τοϋ ζευγαριού. Αλλά αύτές οί φυσικές σχέσεις άπό μόνες τους έχουν μαρασμό καί τέλος, όσο περνάνε τά χρόνια. Επομένως στήν
περίπτωση αύτή δέν μπορούμε νά πούμε, ότι ό γάμος έχει έκπληρώσει τόν σκοπό του, γιατί έτσι περιορίζουμε τή σημασία του στό γήινο βίο μας καί άφήνουμε άπ' έξω τή σημασία του γιά τό αιώνιο καί άτελεύτητο κομμάτι τής ζωής μας.'Άρα κάτι λείπει σέ μιά τέτοια θεώρηση τού γάμου.
4. Επίσης έχει δόση άληθείας όσοι πιστοί φρονούν, ότι σκοπός τού γάμου
είναι ή παιδοποϊία. Πράγματι μέ τήν τεκνοποίηση τό ζευγάρι γίνεται συν- δημιουργός τού Θεού καί αύτό είναι μεγάλη ευλογία καί ευθύνη γιατί έτσι
αποκατάσταση δύο ανθρώπων ή σάν βιολογική άνάγκη, τότε ό νόμος αύτός δίνει εικόνα κοινωνικής εκδήλωσης καί είναι εφήμερος, εύκολοδιάλυτος.
3. Όσοι πιστοί θεωρούν ότι σκοπός τού γάμου είναι ή νομιμοποίηση των
σαρκικών άδυναμιών τού άνθρώπου έν μέρει έχουν δίκαιο. Γιατί πράγματι επειδή μπήκε ή άμαρτία στή ζωή μας ή Εκκλησία μας οίκονομεί τις νόμιμες καί
φυσιολογικές σχέσεις τοϋ ζευγαριού. Αλλά αύτές οί φυσικές σχέσεις άπό μόνες τους έχουν μαρασμό καί τέλος, όσο περνάνε τά χρόνια. Επομένως στήν
περίπτωση αύτή δέν μπορούμε νά πούμε, ότι ό γάμος έχει έκπληρώσει τόν σκοπό του, γιατί έτσι περιορίζουμε τή σημασία του στό γήινο βίο μας καί άφήνουμε άπ' έξω τή σημασία του γιά τό αιώνιο καί άτελεύτητο κομμάτι τής ζωής μας.'Άρα κάτι λείπει σέ μιά τέτοια θεώρηση τού γάμου.
4. Επίσης έχει δόση άληθείας όσοι πιστοί φρονούν, ότι σκοπός τού γάμου
είναι ή παιδοποϊία. Πράγματι μέ τήν τεκνοποίηση τό ζευγάρι γίνεται συν- δημιουργός τού Θεού καί αύτό είναι μεγάλη ευλογία καί ευθύνη γιατί έτσι
α) συνεργούν στό Σχέδιο άρα καί στό
θέλημα τού Θεού νά έρχονται στήν ύπαρξη άνθρωποι, τούς όποιους ό Θεός έχει στήν
προαιώνια Βουλή Του,
β) τους έμπιστεύεται ό Θεός τό δώρο πού
λέγεται άνθρωπος νά το μεγαλώσουν έν παιδεία καί νουθεσία Κυρίου, καί
γ) άγιάζονται μέ τήν
άσκηση τής παιδαγωγίας καί άποκαταστάσεως τών παιδιών τους. Όμως είναι άδικο νά
περιορίσουμε τον σκοπό τού γάμου στήν παιδοποιΐα, διότι ό χρόνος τεκνοποιίας
καί άνατροφής είναι περιορισμένος. Δηλ. μετά τό πέρας τών ύποχρεώσεών του τό
ζευγάρι έχει έκπληρώσει τήν διακονία του, άρα ό γάμος τους έχει έκπληρώσει τόν
σκοπό του; Οπωσδήποτε κάτι λείπει καί έδώ.
5. Πραγματικά, άν θέλουμε νά δώσουμε μία σφαιρική άπάντηση στό
έρώτημα, πρέπει νά λάβουμε ύπόψη μας ποιό είναι τό μόνιμο καί άκανθώδες
πρόβλημα τής άνθρωπότητος καί άν τό μυστήριο τού γάμου συμβάλλει στήν
έπίλυση του. «Χωρίς πάσης άντιλογίας» τό πρόβλημα αύτό είναι ή έν Χριστώ
«μόρφωσις» τής προσωπικότητος μας, ή οικοδόμηση τής ύποστάσεώς μας. Μια ματιά γύρω μας θά μάς πείσει ότι ό κόσμος στήν πλειονότητά του έχει γεμίσει άπό διασπασμένες, ραγισμένες, σαλευόμενες, ασταθείς προσωπικότη-τες, πού είναι καί αιτία όλων τών παθών τής άνθρωπότητος. Πού νά συνεν-νοηθούν μεταξύ τους; Ό καθένας κτίζει τόν έαυτό του μέ πρότυπο τόν έαυτό του, τόν έγωϊσμό του ή βασίζεται σέ θνησιγενή μοντέλα πού ή μνήμη τους χάνεται σύντομα, ή σε άνθρώπους πού έχουν ρημάξει τήν άνθρωπότητα καί ή άνάμνησή τους βρίσκεται στις άχαρες προτομές τους. Καί τό χειρότερο άπό όλα τήν κομματιασμένη εικόνα-πρόσωπό τους προσπαθούν νά τήν έπιβάλ-λουν πολλές φορές καί στόν πλησίον τους.
Ή Εκκλησία μας είναι σαφής, όταν αιώνες τώρα κηρύττει ότι ό άνθρω-πος, όταν γεννιέται έχει πλήρες τό «κατ' εικόνα» έστω καί θαμπό, άλλά δέν έχει άκόμη τό «καθ' όμοίωσιν», μέ τό όποιο θά γίνει αληθινή ύπόσταση-πρόσωπο. Αύτό το άφησε ό Θεός νά οίκοδομηθεί κατά τήν διάρκεια τοϋ έπίγειου βίου μας καί να ολοκληρωθεί στήν αιωνιότητα, γιατί έπρεπε νά έχει καί τήν συνεργασία τοϋ άνθρώπου, ώς αυτεξούσιο πού τόν έχει φτιάξει. "Ετσι μόνο μέ τήν ελεύθερη γνώμη μας καί πρωτομάστορα καί οικοδόμο τόν Θεάνθρωπο Χριστό και έπιζωγραφιστή-άρχιτέκτονα τό Πανάγιο Πνεύμα μπορούμε νά συνκτίσουμε, να συνοίκοδομήσουμε τήν προσωπικότητα μας καί νά φτάσουμε στήν ένωση μας με τόν Θεό, νά γίνουμε όμοιοι μέ Αύτόν, θεοί κατά χάριν, πλήρεις υποστάσεις. Και όταν λέμε ύποστάσεις τί έννοοΰμε; Ό καθένας μας νά φτάσει στό πλήρωμα της Αγάπης, ώστε νά χωρέσει τόν Χριστό καί τόν πλησίον του μέσα του, γιά να χωρέσουμε μετά όλοι μας μέσα στό Χριστό. Καί πλησίον μας είναι όλη ή οικουμένη. Τέτοια πλήρη ύπόσταση ή οικουμένη γνώρισε στό πρόσωπο του Χριστού καί κατόπιν στούς άγιους της Έκκλησίας μας, πού άκολούθησαν Αύτόν.
Καί πώς θά τόν άκολουθήσουμε καί εμείς;Όταν δώσουμε τό είναι μας στο Χριστό μέ τήν τήρηση των εντολών Του, κάνοντας καλή χρήση του αύτεξουσίου μας, φτάνουμε στό τέρμα αύτής τής πραγμάτωσης -άν μπορεί νά ειπωθεί κάτι τέτοιο- οίκειοποιούμενοι τήν ΑΛΗΘΕΙΑ καί τήν ΑΓΑΘΟΤΗΤΑ-ΑΓΑΠΗ, πού είναι ό ίδιος ό Θεός, μέ συνέπεια ή μέχρι τότε σαλευόμενη ύπόσταση μας νά γίνει σταθερή καί άσάλευτη. Τότε λοιπόν λέμε ότι φτάσαμε στή θέωση όπου «διαφορά μεταξύ Θεοΰ καί άνθρώπου δέν θά ύφίσταται εις τόν αιώνα, εί μή έν άναφορα πρός τήν Ούσίαν καί ούδόλως πρός τήν δόξαν καί τό περιεχόμενον τής Θείας ζωής»³. Μέ αύτόν τόν τέλειο τρόπο ή Εκκλησία μας λύνει τό πρόβλημα της ύποστάσεως του άνθρώπου. Τώρα μένει νά δούμε τήν συμβολή τοϋ μυστηρίου , του γάμου στήν έν Χριστώ μόρφωση τής προσωπικότητάς μας, πού είναι καί ό σκοπός του.
6. Στή θέωση οδηγούμαστε όταν τηροϋμε τις δύο έντολές: «Αγαπήσεις
Κύριον τόν Θεόν σου έν όλη τη καρδία σου καί έν όλη τη ψυχή σου .....»⁴ και «Αγαπήσεις τόν πλησίον σου ώς σεαυτόν». "Οταν άπό άγάπη γιά τόν Χριστό τηρούμε τήν πρώτη εντολή, τότε τηροϋμε καί όλες τίς άλλες έντολές Του, πού άφορούν στίς προσωπικές άμαρτίες μας. "Ετσι διά τής μετάνοιας «καθαρίζουμε τον εαυτό μας άπό παντός μολυσμοϋ σαρκός καί πνεύματος»⁵ καί άγιαζόμαστε «έν φόβω Θεοΰ», γιά νά γίνουμε δοχεία του Άκτιστου Φωτός καί υιοί της Άναστάσεως.
Μέ τήν δεύτερη έντολή, όταν φτάσουμε στό πλήρωμα τής μεταξύ μας έν
Χριστώ άγάπης, όπου ό ένας νά συν-χωρεϊ τόν άλλο, τότε βρισκόμαστε μέσα στο Θεάνθρωπο Χριστό άπό τόν όποιο παίρνουμε ζωή, άγάπη καί ύπαρξη καί έχουμε ένα θέλημα, μία ένέργεια. Αύτή ή άπόλυτη ένότητα όλων μας μέσα στό Χριστό φανερώνει τήν Εκκλησία τού Χριστού. Αύτός είναι ό πνευματικός
5. Πραγματικά, άν θέλουμε νά δώσουμε μία σφαιρική άπάντηση στό
έρώτημα, πρέπει νά λάβουμε ύπόψη μας ποιό είναι τό μόνιμο καί άκανθώδες
πρόβλημα τής άνθρωπότητος καί άν τό μυστήριο τού γάμου συμβάλλει στήν
έπίλυση του. «Χωρίς πάσης άντιλογίας» τό πρόβλημα αύτό είναι ή έν Χριστώ
«μόρφωσις» τής προσωπικότητος μας, ή οικοδόμηση τής ύποστάσεώς μας. Μια ματιά γύρω μας θά μάς πείσει ότι ό κόσμος στήν πλειονότητά του έχει γεμίσει άπό διασπασμένες, ραγισμένες, σαλευόμενες, ασταθείς προσωπικότη-τες, πού είναι καί αιτία όλων τών παθών τής άνθρωπότητος. Πού νά συνεν-νοηθούν μεταξύ τους; Ό καθένας κτίζει τόν έαυτό του μέ πρότυπο τόν έαυτό του, τόν έγωϊσμό του ή βασίζεται σέ θνησιγενή μοντέλα πού ή μνήμη τους χάνεται σύντομα, ή σε άνθρώπους πού έχουν ρημάξει τήν άνθρωπότητα καί ή άνάμνησή τους βρίσκεται στις άχαρες προτομές τους. Καί τό χειρότερο άπό όλα τήν κομματιασμένη εικόνα-πρόσωπό τους προσπαθούν νά τήν έπιβάλ-λουν πολλές φορές καί στόν πλησίον τους.
Ή Εκκλησία μας είναι σαφής, όταν αιώνες τώρα κηρύττει ότι ό άνθρω-πος, όταν γεννιέται έχει πλήρες τό «κατ' εικόνα» έστω καί θαμπό, άλλά δέν έχει άκόμη τό «καθ' όμοίωσιν», μέ τό όποιο θά γίνει αληθινή ύπόσταση-πρόσωπο. Αύτό το άφησε ό Θεός νά οίκοδομηθεί κατά τήν διάρκεια τοϋ έπίγειου βίου μας καί να ολοκληρωθεί στήν αιωνιότητα, γιατί έπρεπε νά έχει καί τήν συνεργασία τοϋ άνθρώπου, ώς αυτεξούσιο πού τόν έχει φτιάξει. "Ετσι μόνο μέ τήν ελεύθερη γνώμη μας καί πρωτομάστορα καί οικοδόμο τόν Θεάνθρωπο Χριστό και έπιζωγραφιστή-άρχιτέκτονα τό Πανάγιο Πνεύμα μπορούμε νά συνκτίσουμε, να συνοίκοδομήσουμε τήν προσωπικότητα μας καί νά φτάσουμε στήν ένωση μας με τόν Θεό, νά γίνουμε όμοιοι μέ Αύτόν, θεοί κατά χάριν, πλήρεις υποστάσεις. Και όταν λέμε ύποστάσεις τί έννοοΰμε; Ό καθένας μας νά φτάσει στό πλήρωμα της Αγάπης, ώστε νά χωρέσει τόν Χριστό καί τόν πλησίον του μέσα του, γιά να χωρέσουμε μετά όλοι μας μέσα στό Χριστό. Καί πλησίον μας είναι όλη ή οικουμένη. Τέτοια πλήρη ύπόσταση ή οικουμένη γνώρισε στό πρόσωπο του Χριστού καί κατόπιν στούς άγιους της Έκκλησίας μας, πού άκολούθησαν Αύτόν.
Καί πώς θά τόν άκολουθήσουμε καί εμείς;Όταν δώσουμε τό είναι μας στο Χριστό μέ τήν τήρηση των εντολών Του, κάνοντας καλή χρήση του αύτεξουσίου μας, φτάνουμε στό τέρμα αύτής τής πραγμάτωσης -άν μπορεί νά ειπωθεί κάτι τέτοιο- οίκειοποιούμενοι τήν ΑΛΗΘΕΙΑ καί τήν ΑΓΑΘΟΤΗΤΑ-ΑΓΑΠΗ, πού είναι ό ίδιος ό Θεός, μέ συνέπεια ή μέχρι τότε σαλευόμενη ύπόσταση μας νά γίνει σταθερή καί άσάλευτη. Τότε λοιπόν λέμε ότι φτάσαμε στή θέωση όπου «διαφορά μεταξύ Θεοΰ καί άνθρώπου δέν θά ύφίσταται εις τόν αιώνα, εί μή έν άναφορα πρός τήν Ούσίαν καί ούδόλως πρός τήν δόξαν καί τό περιεχόμενον τής Θείας ζωής»³. Μέ αύτόν τόν τέλειο τρόπο ή Εκκλησία μας λύνει τό πρόβλημα της ύποστάσεως του άνθρώπου. Τώρα μένει νά δούμε τήν συμβολή τοϋ μυστηρίου , του γάμου στήν έν Χριστώ μόρφωση τής προσωπικότητάς μας, πού είναι καί ό σκοπός του.
6. Στή θέωση οδηγούμαστε όταν τηροϋμε τις δύο έντολές: «Αγαπήσεις
Κύριον τόν Θεόν σου έν όλη τη καρδία σου καί έν όλη τη ψυχή σου .....»⁴ και «Αγαπήσεις τόν πλησίον σου ώς σεαυτόν». "Οταν άπό άγάπη γιά τόν Χριστό τηρούμε τήν πρώτη εντολή, τότε τηροϋμε καί όλες τίς άλλες έντολές Του, πού άφορούν στίς προσωπικές άμαρτίες μας. "Ετσι διά τής μετάνοιας «καθαρίζουμε τον εαυτό μας άπό παντός μολυσμοϋ σαρκός καί πνεύματος»⁵ καί άγιαζόμαστε «έν φόβω Θεοΰ», γιά νά γίνουμε δοχεία του Άκτιστου Φωτός καί υιοί της Άναστάσεως.
Μέ τήν δεύτερη έντολή, όταν φτάσουμε στό πλήρωμα τής μεταξύ μας έν
Χριστώ άγάπης, όπου ό ένας νά συν-χωρεϊ τόν άλλο, τότε βρισκόμαστε μέσα στο Θεάνθρωπο Χριστό άπό τόν όποιο παίρνουμε ζωή, άγάπη καί ύπαρξη καί έχουμε ένα θέλημα, μία ένέργεια. Αύτή ή άπόλυτη ένότητα όλων μας μέσα στό Χριστό φανερώνει τήν Εκκλησία τού Χριστού. Αύτός είναι ό πνευματικός
--------------------------------------------------------------------------
3 Άρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ. «'Άσκησις καί Θεωρία» σελ. 155
4 Ματθαίος ΚΒ', 37. καί ΚΒ', 39.
5 Β' Κορινθ. Ζ', 1.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3 Άρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ. «'Άσκησις καί Θεωρία» σελ. 155
4 Ματθαίος ΚΒ', 37. καί ΚΒ', 39.
5 Β' Κορινθ. Ζ', 1.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Κάθε γάμος τής ψυχής μέ τόν Νυμφίο Χριστό.
Ακριβώς σέ αύτό τόν πνευματικό γάμο όδηγεί καί τό μυστήριο τού γάμου
πού τελούμε στην Εκκλησία μεταξύ δύο άνθρώπων όταν πρόκειται γιά έγγάμους ή, άντιστοίχως, ή μοναχική κουρά, όταν πρόκειται γιά μοναχό μέ τόν Γέροντα και τήν άδελφότητά του. Δηλαδή ό βαθύτερος σκοπός τού μυστηρίου τού γάμου είναι νά ένώσει άπόλυτα δύο ψυχές (ύποστάσεις) σέ μία «σάρκα»(φύση). Επομένως αύτό τό μέγα μυστήριο τής ένώσεως δύο άνθρώπων μέ τόν Χριστό καί διά του Χριστού μεταξύ τους έρχεται νά ύπουργήσει τό μυστήριο τού γάμου, τό όποιο προοδευτικά θά οδηγήσει στήν ολοκλήρωση τής ύποστάσεως τού ζευγαριού και θά τίς κάνει’Εκκλησία.’Άν καταφέρει νά ενωθεί άπόλυτα τό ζευγάρι έπάνω στην πέτρα πού λέγεται Χριστός κατά τήν διάρκεια τού έπίγειου βίου τους, τότε έκπληρώνεται τό μυστήριο τού γάμου, πού σκοπός του είναι νά γίνουμε Εκκλησία.
Ό πετυχημένος γάμος λοιπόν είναι μιά σμικρογραφία τής Εκκλησίας, πού
πολύ εύκολα μπορεί νά ένσωματώσει τό ζευγάρι στήν Καθολική Εκκλησία. "Ενας τέτοιος γάμος είναι άδιάλυτος. ’Άρα έχοντας έπίγνωση τού τί είναι ό γάμος καί ποιος ό σκοπός του «μετά φόβου καί τρόμου τήν έαυτών σωτηρί-αν»⁶ κατεργαζόμεθα.
Έδώ κλείσαμε τό κεφάλαιο γιά τό σκοπό τού μυστηρίου τού γάμου. Στή
συνέχεια θά άσχοληθοΰμε μέ τό πώς μέσα στό γάμο οίκοδομεϊται ή ύπόστασή
μας.
Β'. ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΓΑΜΟ
Ή άνάπτυξη τού κεφαλαίου αύτοΰ γιά νά είναι σφαιρική, πρέπει νά
συμπεριλάβει τά πρό καί τά μετά τόν γάμο στάδια άναπτύξεως τής Προσω- πικότητάς μας, γιά νά φανεί έπιπλέον τό πόσο σπουδαίο καί άναγκαίο
είναι τό μυστήριο τού γάμου.
Από τήν στιγμή τής συλλήψεώς μας πριν καλά-καλά κτισθούμε ήδη
ρέπουμε είτε πρός τό καλό είτε πρός τό κακό γιατί μέσα μας φέρνουμε
«κληρονομιά αιώνων, όλο τό καλό πού βιώθηκε άπό τούς προφήτες, τούς άγιους, τούς μάρτυρες, τούς άποστόλους καί κυρίως άπό τόν Κύριο ήμών Ιησού Χριστό* αλλά έπίσης καί τό κακό πού ύπάρχει στόν κόσμο άπό του Άδάμ μέχρι σήμερα. Όλα είναι μέσα μας, καί τά ένστικτα καί τά πάντα, καί ζητούν ικανοποίηση.’Άν δεν τά ικανοποιήσομε, κάποτε θά έκδικηθούν, έκτος καί τά διοχετεύσομε άλλού, στο άνώτερο, στό Θεό»⁷.
Έτσι κατά τό διάστημα τής κυοφορίας άρχίζει νά κτίζεται ή
προσωπικότητα τοϋ παιδιού. «Τό έμβρυο άκούει καί αισθάνεται μέσα στήν κοιλιά της μητέρας του. Αντιλαμβάνεται τίς κινήσεις καί τά συναισθήματα
Ακριβώς σέ αύτό τόν πνευματικό γάμο όδηγεί καί τό μυστήριο τού γάμου
πού τελούμε στην Εκκλησία μεταξύ δύο άνθρώπων όταν πρόκειται γιά έγγάμους ή, άντιστοίχως, ή μοναχική κουρά, όταν πρόκειται γιά μοναχό μέ τόν Γέροντα και τήν άδελφότητά του. Δηλαδή ό βαθύτερος σκοπός τού μυστηρίου τού γάμου είναι νά ένώσει άπόλυτα δύο ψυχές (ύποστάσεις) σέ μία «σάρκα»(φύση). Επομένως αύτό τό μέγα μυστήριο τής ένώσεως δύο άνθρώπων μέ τόν Χριστό καί διά του Χριστού μεταξύ τους έρχεται νά ύπουργήσει τό μυστήριο τού γάμου, τό όποιο προοδευτικά θά οδηγήσει στήν ολοκλήρωση τής ύποστάσεως τού ζευγαριού και θά τίς κάνει’Εκκλησία.’Άν καταφέρει νά ενωθεί άπόλυτα τό ζευγάρι έπάνω στην πέτρα πού λέγεται Χριστός κατά τήν διάρκεια τού έπίγειου βίου τους, τότε έκπληρώνεται τό μυστήριο τού γάμου, πού σκοπός του είναι νά γίνουμε Εκκλησία.
Ό πετυχημένος γάμος λοιπόν είναι μιά σμικρογραφία τής Εκκλησίας, πού
πολύ εύκολα μπορεί νά ένσωματώσει τό ζευγάρι στήν Καθολική Εκκλησία. "Ενας τέτοιος γάμος είναι άδιάλυτος. ’Άρα έχοντας έπίγνωση τού τί είναι ό γάμος καί ποιος ό σκοπός του «μετά φόβου καί τρόμου τήν έαυτών σωτηρί-αν»⁶ κατεργαζόμεθα.
Έδώ κλείσαμε τό κεφάλαιο γιά τό σκοπό τού μυστηρίου τού γάμου. Στή
συνέχεια θά άσχοληθοΰμε μέ τό πώς μέσα στό γάμο οίκοδομεϊται ή ύπόστασή
μας.
Β'. ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΓΑΜΟ
Ή άνάπτυξη τού κεφαλαίου αύτοΰ γιά νά είναι σφαιρική, πρέπει νά
συμπεριλάβει τά πρό καί τά μετά τόν γάμο στάδια άναπτύξεως τής Προσω- πικότητάς μας, γιά νά φανεί έπιπλέον τό πόσο σπουδαίο καί άναγκαίο
είναι τό μυστήριο τού γάμου.
Από τήν στιγμή τής συλλήψεώς μας πριν καλά-καλά κτισθούμε ήδη
ρέπουμε είτε πρός τό καλό είτε πρός τό κακό γιατί μέσα μας φέρνουμε
«κληρονομιά αιώνων, όλο τό καλό πού βιώθηκε άπό τούς προφήτες, τούς άγιους, τούς μάρτυρες, τούς άποστόλους καί κυρίως άπό τόν Κύριο ήμών Ιησού Χριστό* αλλά έπίσης καί τό κακό πού ύπάρχει στόν κόσμο άπό του Άδάμ μέχρι σήμερα. Όλα είναι μέσα μας, καί τά ένστικτα καί τά πάντα, καί ζητούν ικανοποίηση.’Άν δεν τά ικανοποιήσομε, κάποτε θά έκδικηθούν, έκτος καί τά διοχετεύσομε άλλού, στο άνώτερο, στό Θεό»⁷.
Έτσι κατά τό διάστημα τής κυοφορίας άρχίζει νά κτίζεται ή
προσωπικότητα τοϋ παιδιού. «Τό έμβρυο άκούει καί αισθάνεται μέσα στήν κοιλιά της μητέρας του. Αντιλαμβάνεται τίς κινήσεις καί τά συναισθήματα
----------------------------------------------------------------------------------
6 Φιλιπ. Β', 12.
7 Άγιου Πορφυρίου «Βίος καί Λόγοι» σελ. 285 έκδ. ΙΒ' Ί.Μ.Χρυσοπηγής
----------------------------------------------------------------------------------
της, παρόλο πού ό νοΰς του δεν έχει αναπτυχθεί. Νευριάζει ή μάννα, νευριάζει καί αύτό.’Άν ή μάνα δέν τό θέλει τό έμβρυο, άν δέν τό άγαπάει, αύτό τό αισθάνεται και δημιουργούνται τραύματα στήν ψυχούλα του, πού τό συνοδεύουν σ' όλη του την ζωή. Τό άντίθετο συμβαίνει όταν ή μάνα έχει χαρά, ειρήνη, άγάπη στό έμβρυο, τά μεταδίδει σ'αύτό μυστικά»⁸. Τό ίδιο συμβαίνει καί στήν παιδική ηλικία. Στόν εύκολόπλαστο χαρακτήρα του παιδιού οί γονείς άποτυπώνουν τόν χαρακτήρα τους μέσα άπό την διαπαιδα- γώγησή του. Καί άν οί γονείς έχουν Χριστό, τότε θά μορφώσουν άπαλά
τήν μορφή τοΰ Χρίστου στό παιδί."Αν δέν έχουν Χριστό θά μεταδώσουν αύτό πού έχουν, τό όποιο σίγουρα θά είναι προβληματικό, πράγμα πού θά φανεί στα κατοπινά χρόνια τοΰ παιδιού.
Τό έπόμενο μεγάλο σχολείο, πού μορφώνει χαρακτήρες είναι τά χρόνια της σχολικής μαθητείας. Εδώ τό παιδί «άνοίγει τά φτερά του», έξω άπό τό
οικογενειακό περιβάλλον καί έμπλουτίζει τόν χαρακτήρα του μέ τήν
συναναστροφή του μέ άλλα παιδιά. Γίνεται μία μϊξις χαρακτήρων, όπου
άναδύονται οί πρώτες άντιπαθητικές συγκρούσεις ή οί μερικές φιλίες. Ένα
σοβαρό πρόβλημα κατά τήν περίοδο αύτή είναι ή ύπάρχουσα δομή τής παιδείας, ή όποια περιορίζει τήν διαπαιδαγώγηση τών παιδιών άπό τούς γονείς. ’Έτσι στα σχολεία τά παιδιά πέφτουν σέ κάθε είδους νοσηρές ήθικές έπιδράσεις, στις όποιες είναι δύσκολο νά άντισταθούν.
Κατά τήν έφηβεία τό αύτεξούσιο άρχίζει καί διαδραματίζει τόν ρόλο του.
’Ήδη όμως έχει σχηματισθεϊτό ύπόστρωμα. Πάνω σέ αύτό τό ύπόστρωμα τό παιδί , θεμελιώνει τήν προσωπικότητά του. Βάζει τήν δική του σφραγίδα μέ τίς δικές του δυνάμεις τής ψυχής (νου, λόγο, βούληση, φαντασία, αίσθηση, έπιθυμίες, θυμοί κ.λ.π.), οί όποιες όλο καί άνδρώνονται. Αλλά αύτές περιστρέφονται γύρω άπό το ύλικό πού έχει μαζευτεί, τοΰ όποιου χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι ό έγωκεντρισμός, ή φιλαυτία. Αύτό τό καταλαβαίνουμε γιατί μέσα στήν καρδιά του ό νέος βάζει πολύ λίγους συνανθρώπους του ή καί καθόλου. Ή θεώρηση τοΰ πλησίον γίνεται μέ ψυχολογικά κριτήρια όπως π.χ. «ότι ούκ είμί ώσπερ οί λοιποί τών άνθρώπων,..., ή καί ώς ούτος ό τελώνης».’Ή «ό πλησίον μου είναι ή κόλασίς μου».’Ή «έχεις άγχος είσαι άνθρω-πος». Μέ τόν τρόπο αύτό οίκοδομεϊ τό είδωλό του, τήν αύτοθέωσή του. Ούσιαστικά όμως περιχαρακώνει τόν εαυτό του, κτίζει τήν φυλακή του καί μέσα άπό αύτήν έποπτεύει δ,τι μπορεί νά γίνει άντιληπτό γύρω του. Εξαπολύει μύδρους σέ όσους προσπαθούν νά άποδομήσουν την φυλακή του καί κρίνει καί κατακρίνει τούς πάντες, πού έρχονται κόντρα στις άπόψεις του. Μέ μιά λέξη ζει τήν κόλασή του.
Πώς λοιπόν ό νέος θά γκρεμίσει τήν φυλακή του καί θά κτίσει τόν κατά
Χριστό άνθρωπο; Μέ τό μυστήριο τοϋ γάμου. Ή έμφυτη τάση γιά οικογενειακή ζωή, όπως προαναφέραμε, καί προπαντός ή κοινή πορεία μέ τόν
6 Φιλιπ. Β', 12.
7 Άγιου Πορφυρίου «Βίος καί Λόγοι» σελ. 285 έκδ. ΙΒ' Ί.Μ.Χρυσοπηγής
----------------------------------------------------------------------------------
της, παρόλο πού ό νοΰς του δεν έχει αναπτυχθεί. Νευριάζει ή μάννα, νευριάζει καί αύτό.’Άν ή μάνα δέν τό θέλει τό έμβρυο, άν δέν τό άγαπάει, αύτό τό αισθάνεται και δημιουργούνται τραύματα στήν ψυχούλα του, πού τό συνοδεύουν σ' όλη του την ζωή. Τό άντίθετο συμβαίνει όταν ή μάνα έχει χαρά, ειρήνη, άγάπη στό έμβρυο, τά μεταδίδει σ'αύτό μυστικά»⁸. Τό ίδιο συμβαίνει καί στήν παιδική ηλικία. Στόν εύκολόπλαστο χαρακτήρα του παιδιού οί γονείς άποτυπώνουν τόν χαρακτήρα τους μέσα άπό την διαπαιδα- γώγησή του. Καί άν οί γονείς έχουν Χριστό, τότε θά μορφώσουν άπαλά
τήν μορφή τοΰ Χρίστου στό παιδί."Αν δέν έχουν Χριστό θά μεταδώσουν αύτό πού έχουν, τό όποιο σίγουρα θά είναι προβληματικό, πράγμα πού θά φανεί στα κατοπινά χρόνια τοΰ παιδιού.
Τό έπόμενο μεγάλο σχολείο, πού μορφώνει χαρακτήρες είναι τά χρόνια της σχολικής μαθητείας. Εδώ τό παιδί «άνοίγει τά φτερά του», έξω άπό τό
οικογενειακό περιβάλλον καί έμπλουτίζει τόν χαρακτήρα του μέ τήν
συναναστροφή του μέ άλλα παιδιά. Γίνεται μία μϊξις χαρακτήρων, όπου
άναδύονται οί πρώτες άντιπαθητικές συγκρούσεις ή οί μερικές φιλίες. Ένα
σοβαρό πρόβλημα κατά τήν περίοδο αύτή είναι ή ύπάρχουσα δομή τής παιδείας, ή όποια περιορίζει τήν διαπαιδαγώγηση τών παιδιών άπό τούς γονείς. ’Έτσι στα σχολεία τά παιδιά πέφτουν σέ κάθε είδους νοσηρές ήθικές έπιδράσεις, στις όποιες είναι δύσκολο νά άντισταθούν.
Κατά τήν έφηβεία τό αύτεξούσιο άρχίζει καί διαδραματίζει τόν ρόλο του.
’Ήδη όμως έχει σχηματισθεϊτό ύπόστρωμα. Πάνω σέ αύτό τό ύπόστρωμα τό παιδί , θεμελιώνει τήν προσωπικότητά του. Βάζει τήν δική του σφραγίδα μέ τίς δικές του δυνάμεις τής ψυχής (νου, λόγο, βούληση, φαντασία, αίσθηση, έπιθυμίες, θυμοί κ.λ.π.), οί όποιες όλο καί άνδρώνονται. Αλλά αύτές περιστρέφονται γύρω άπό το ύλικό πού έχει μαζευτεί, τοΰ όποιου χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι ό έγωκεντρισμός, ή φιλαυτία. Αύτό τό καταλαβαίνουμε γιατί μέσα στήν καρδιά του ό νέος βάζει πολύ λίγους συνανθρώπους του ή καί καθόλου. Ή θεώρηση τοΰ πλησίον γίνεται μέ ψυχολογικά κριτήρια όπως π.χ. «ότι ούκ είμί ώσπερ οί λοιποί τών άνθρώπων,..., ή καί ώς ούτος ό τελώνης».’Ή «ό πλησίον μου είναι ή κόλασίς μου».’Ή «έχεις άγχος είσαι άνθρω-πος». Μέ τόν τρόπο αύτό οίκοδομεϊ τό είδωλό του, τήν αύτοθέωσή του. Ούσιαστικά όμως περιχαρακώνει τόν εαυτό του, κτίζει τήν φυλακή του καί μέσα άπό αύτήν έποπτεύει δ,τι μπορεί νά γίνει άντιληπτό γύρω του. Εξαπολύει μύδρους σέ όσους προσπαθούν νά άποδομήσουν την φυλακή του καί κρίνει καί κατακρίνει τούς πάντες, πού έρχονται κόντρα στις άπόψεις του. Μέ μιά λέξη ζει τήν κόλασή του.
Πώς λοιπόν ό νέος θά γκρεμίσει τήν φυλακή του καί θά κτίσει τόν κατά
Χριστό άνθρωπο; Μέ τό μυστήριο τοϋ γάμου. Ή έμφυτη τάση γιά οικογενειακή ζωή, όπως προαναφέραμε, καί προπαντός ή κοινή πορεία μέ τόν
---------------------------------------------------------------------------------
8 Αγίου Πορφυρίου ένθ. άν. σελ. 415
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
άνθρωπο πού άγαπά, δημιουργεί τίς προϋποθέσεις νά θεμελιώσει μιά ύγιή ύπόσταση. Πώς γίνεται αύτό; Ό γάμος έκ των πραγμάτων ώθεί, πιέζει γιά κοινή ζωή. Χαρακτηριστικό όμως γνώρισμα τής κοινής ζωής είναι ότι φανερώνει τις άντιθέσεις των χαρακτήρων τού ζευγαριού. Τί σημαίνει αύτό; Ότι στην προκειμένη κατάσταση έχουμε δύο φυλακισμένους, οί όποιοι πρέπει νά
καθαιρέσουν τίς φυλακές τους καί νά οικοδομήσουν τόν σωτήριο οίκο τους, δηλ. τήν έκκλησία τους, πού θά χωρέσει όχι μόνο τούς δύο, άλλά καί τά παιδιά τους καί νοερά όλη τήν οικουμένη.
Τό γκρέμισμα όμως τής προσωπικής φυλακής προξενεί άφόρητο πόνο,
γιατί είναι πολύ δύσκολο ό,τι κανείς έκτισε μέ κόπο μέχρι τόν γάμο του, μετά να τό «άπαρνηθεί» καί νά κτίσει κάτι καινούργιο. Ώς συνήθως ό καθένας πιστεύει ότι αύτό πού έκτισε είναι τό σωστό, μάλιστα δέ προσπαθεί νά τό έπιβάλλει καί στον πλησίον του. Παρόλα αύτά μέσα στό γάμο πρέπει νά συμβεί αύτό τό παράδοξο: ό ένας νά γίνει εύεργετική αίτία γιά τόν άλλο νά γκρεμίσει τήν φυλακή του μέσα σε άφόρητους πόνους. Οί πόνοι αύτοί δημιουργοΰνται, έπειδή μέ τήν καθαίρεση της φυλακής τους θεωρούν, ότι άποδομείται ή προσωπικότητά τους, καί ότι αισθάνονται ένα «στραπατσάρισμα». Έάν τό ζευγάρι συνειδητοποιήσει ότι αύτό τό «στραπατσάρισμα» είναι εύεργετικό καί σωτήριο, γιατί τούς έλευθερώνει άπό πάθη καί άμαρτίες, τότε θά κάνουν ύπομονή στό γάμο τους μέχρι τέλους. Θα Οικοδο- μήσουν προοδευτικά τήν «κατ' οίκον» έκκλησία τους στά μαρτυρικά αίματα τής ύπομονής, τής καρτερίας καί τής άνδρείας τους.
Ή προοδευτική τελείωση τής ύποστάσεως φαίνεται καί άπό τό θαύμα στό
γάμο τής Κανά. Έκεί ό Κύριος πρόσταξε νά γεμίσουν τίς άδειανές ύδρίες-στάμνες μέ νερό. Μετά είπε νά άντλήσουν καί νά δώσουν στούς καλεσμένους νά πιούν. Όταν ήπιε ό άρχιτρίκλινος διεπίστωσε, ότι πρόκειται γιά έξαιρετικό κρασί. Το θαύμα αύτό άπεικονίζεται στήν ιεροπραξία τού μυστηρίου τού γάμου όταν προσφέρεται στούς νεόνυμφους νά πιούν τρεις φορές κρασί άπό τό κοινό ποτήρι. Τί σημαίνουν αύτά; Τήν πρώτη φορά πού τούς προσφέρεται τό κρασί, συμβολίζει τά φαρμάκια-τό στραπατσάρισμα πού πρέπει νά ύποστοΰν, ώστε νά άδειάσουν οί ύδρίες-ψυχές τους άπό όλα τά πάθη. Τήν δεύτερη φορά, πού τους προσφέρεται, συμβολίζει τίς άδειανές στάμνες, πού είναι ήδη καθαρές καί τις γεμίζει ό Χριστός μέ νερό. Αύτό φανερώνει ότι ή ψυχική ύγεία τού ζευγαριού βρίσκεται σέ φυσική κατάσταση. Τήν τρίτη φορά πού πίνουν τό κρασί συμβολίζει «τόν οίνον τόν καλόν», πού μαρτυρεί ότι τό ζευγάρι μετά άπό πνευματικό άγώνα έφτασε σέ ώριμότητα καί καρποφορία καί τούς όποιους στεφανώνει ό Χριστός. Επίσης ό καλός οίνος προσφέρεται σέ όλους τούς συνδαιτυμόνες δηλ. την Έκκλησία καί προξενεί εύφροσύνη καί χαρά γιά τήν τελική νίκη τού ζευγαριού μέσα άπό τίς συμπληγάδες τού κόσμου. Μέ αύτά τά λίγα πού έκθέσαμε συμπεραίνουμε ότι ό γάμος καταρτίζει καί ολοκληρώνει τό ζευγάρι στήν ένότητα, στήν Αγάπη. Αλλά πληρότητα στήν άγάπη σημαίνει ολοκληρωμένη ύπόσταση πάντα μέσα στό Χριστό. ’Άρα ή πορεία μας πρός τήν Βασιλεία τοϋ Θεοΰ ύποχρεωτικά περνάει μέσα άπό τόν γάμο. Είναι αύτό πού λέμε στά Μαθηματικά «ικανή καί άναγκαία συνθήκη» πού θά πει ότι ό γάμος όχι μόνο μπορεί να έπιφέρει ένα άποτέλεσμα δηλ. τήν πληρότητα τής ύποστάσεως καί σωτηρίας μας, άλλά καί χωρίς τόν γάμο δέν είναι δυνατόν τό άποτέλεσμα νά έπιτευχθεϊ.
Γ'. Ο ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΓΑΜΟΣ
Μιλήσαμε μέχρι τώρα γιά τήν άναγκαιότητα καί σπουδαιότητα του γάμου. Επίσης είπαμε, ότι ό γάμος θέλει γενναίο φρόνημα. Όμως όλες οί ψυχές δέν είναι τό ίδιο, άλλες είναι σάν πέτρα καί άλλες είναι σάν καπνός. Οί άδύνατες ψυχές, πού πιστεύουν όσο πιστεύουν στό Θεό, χειρίζονται τόν γάμο, ώς συνήθως, με τούς άκόλουθους τρόπους.
Μερικοί άποδέχονται τόν «πλησίον τους» έτσι όπως είναι. Λένε δηλ. ότι
αύτός είναι, δέν άλλάζει, θά τόν άνεχθώ. Θά κάνω πώς δέν καταλαβαίνω καί έτσι θά περάσουν τά χρόνια όσο τό δυνατόν χωρίς φασαρίες. "Αλλοι δίνουν τήν πρώτη άγάπη τους στήν δουλειά τους καί στήν οικονομική άνεση καί έχουν σάν πάρεργο τόν γάμο. Άλλοι θέλουν νά θεμελιώσουν τόν γάμο τους σέ δικούς τους κανόνες καί τυπικά."Αλλοι λειτουργούν ρεβανσιστικά δηλ. περιμένουν στήν γωνία πότε θα κάνει λάθος τό έτερον ήμισυ γιά νά του έμμέσουν όλοι τήν συσωρευμένη κακία πού έχουν μέσα τους. "Αλλοι στριμωγμένοι στήν κοινή καί άποκλειστική ζωή πού άπαιτεί ό γάμος, λοξοκυττάζουν δεξιά καί άριστερά μήπως δήθεν βρουν κάποια άνακούφιση στήν «άγάπη» κάποιου άλλου προσώπου."Αλλοι κάτω άπό τό βάρος τής ίσοπέδωσης τής άρρωστημένης προσωπικότητος ζητούν έξωτερική βοήθεια είτε άπό τούς γονείς τους, είτε άπό μή πιστούς ψυχολόγους, είτε άπό περίεργους
τύπους ή κάνουν ύπομονή όσο άντέχουν."Αλλοι κάνουν ύπομονή χάρις στά παιδιά τους, χωρίς όμως νά έλέγχουν τίς μεταξύ τους συμπεριφορές καί έτσι τά πληγώνουν. Καί άλλοι γιά χίλιους δυό άλλους λόγους χειρίζονται κατά παρόμοιο, τρόπο τόν γάμο τους.
"Ομως μέ αύτές τίς συνθήκες, πού περιγράψαμε, είναι άμφίβολο, άν
μπορεί νά κρατηθεί ένας γάμος. Μοιραία ό έγγαμος βίος γίνεται κόλαση, οπότε εύκολα άνοίγει ό δρόμος γιά λύση του. Πώς λοιπόν θά σωθεί; πώς θά γίνει άσφαλής; πού πρέπει νά θεμελιωθεί; Μήπως είναι λύση τό ζευγάρι νά κάνει χρήση του όρθολογικού διαλόγου καί έτσι μέσα άπό αύτόν νά στεριωθεί ό γάμος τους; Τά άποτελέσματα όμως τής μεθόδου αύτής είναι πενιχρά, γιατί λείπει το ταπεινό φρόνημα. Μήπως είναι λύση ή καταφυγή σέ οικείους ή τρίτα πρόσωπα, στούς όποιους θά εκθέσουν τά προβλήματα καί θά περιμένουν κάποια άνακούφιση; Άλλά καί έδώ ή πείρα μας είναι κατά τό πλείστον άρνητική. Τότε ποιά είναι ή λύση;
Χωρίς περιστροφές, τό λέμε κατηγορηματικά, μόνο ό Θεάνθρωπος Ίησούς. Γιατί στό Χριστό καί όχι σέ κανέναν άλλο; Διότι μόνο ό Χριστός είναι ή Άγάπη, όλοι οί άλλοι «θεοί» είναι ψευτοθεοί έπειδή είναι έκδικητικοί καί δέν έχουν αγάπη. Διότι μόνο ό Χριστός δέν έκανε κακό σέ κανέναν καί εύεργέτησε τους πάντες καί τά πάντα. Διότι μόνο ό Χριστός μέ τήν Αγάπη Του εκ-τόπισε όλες τις μορφές τής κακίας. Καί ένώ είναι άναμάρτητος, εκούσια φορτώθηκε όλες τις άνθρώπινες αδυναμίες, τίς όποιες κάρφωσε επάνω στό Σταυρό Του. "Ετσι μέ την άκρα ταπείνωση καί τήν ύπέρτέλεια άγάπη Του έγινε κυρίαρχος των έπουρανίων, των έπιγείων καί των καταχθονίων. "Αρα ώς κυρίαρχος είναι ό μόνος έλευθερωτής, ό μόνος σωτήρας, ό μόνος λυτρω-τής μας, πού μπορεί νά βοηθήσει τό άνθρώπινο γένος καί νά περισώσει τόν κάθε άναιμικό γάμο. Μέ ποιό τρόπο; Μέ τήν βαθειά πίστη σέ Αύτόν, πού σημαίνει ότι τό ζευγάρι πρέπει νά έχει όρθή πίστη στα δόγματα τής Εκκλησί-ας, άλλά έξ ίσου άπαιτείται καί ή άκράδαντη πίστη στις ύποσχέσεις, τίς έπαγγελίες καί στήν τήρηση των έντολών του Χριστού. Καί τά δύο μαζί οδηγούν στή σωτηρία.
Ό Χριστός προτρέπει: «Τό ποτήριον ό έγώ πίνω πίεσθε»⁹ δηλ. θα φορτω- θούν οίκειοθελώς τίς άδυναμίες τού πλησίον τους, καί τό όποιο με ολοζώντα- νο τρόπο έξυφαίνεται μέσα στό μυστήριο τού γάμου. Δέν είναι όμως εύκολη αύτή ή ύπόθεση. Χρειάζεται τό ζευγάρι νά έχει άτσαλένια πίστη γιά να σηκώσουν τό πλήθος των πειρασμών. Επομένως τό έρώτημα είναι πώς θα ενεργοποιήσουν τήν πίστη τους. Αύτό θά γίνει όταν καταφύγουν στήν έν ταπεινώσει πύρινη προσευχή καί στό μόνο δυνάμενο νά τούς σώσει’Ιησού Χριστό, καί στούς θεράποντές Του πνευματικούς. Ή ύποστατική δηλ. ή πρόσωπο με πρόσωπο προσευχή. Η τελωνική προσευχή «ό Θεός ίλάσθητι μοι τώ άμαρτωλώ», χωρίς γογγυσμούς καί αύτοδικαίωση, άγκαλιασμένα σφιχτά μέ την άνεξίκακη άγάπη, τό άκατάκριτο καί τούς καλούς λογισμούς γιά τόν πλησίον τους, γί- νονται ένα μπουκέτο βρεγμένο μέ τά δάκρυα του πόνου πού προσφέρεται στό Χριστό. Ό Χριστός τό παίρνει καί τούς προσφέρει τήν άγκαλιά Του.Όταν βρε-θούν μέσα στήν άγκαλιά του Χριστού, τότε αισθάνονται άσφάλεια καί ό,τι μέχρι τότε τούς έχουν συμβεί τά ξεχνάνε όλα. Έτσι ό γάμος άπό αναιμικός πού είναι στην άρχή άρχίζει καί άποκτάει ύπόσταση-νόημα μέσα στό Χριστό.
Ή έφόρμιση τους στά έπουράνια δέν σταματάει μέχρις έδώ. 'Η αίσθηση της άγάπης τού Χριστού, όταν πέφτουν στήν άγκαλιά Του, άνάβει τόν πόθο στό κατά Χριστόν πένθος, όπου μέ τήν αύτομεμψία τους καίνε, συντρίβουν κάθε μορφή κακίας έπικαλούμενοι τόν Χριστό καί τούς άγιους Του. Μέ τήν άσκηση αύτή ροδίζει μέσα τους τό μυστήριο τής Αναστάσεως, πλουτίζουν στή γνώση της Αλήθειας, άνοίγεται ό δρόμος τής θέας τού Άκτιστου Φωτός, γεύονται την άθανασία, γίνονται άναρχοι, όμοιοι μέ τόν Θεό. "Οταν άξιωθούν νά φτάσουν σε αύτή τήν κατάσταση τότε λέμε ότι έφτασαν στό τέρμα τού έπίγειου γάμου. Μπροστά τους πλέον άνοίγεται ό αιώνιος γάμος μέ τό Άρνίον¹⁰.
Μερικοί άποφεύγουν τό μυστήριο τού γάμου γιά μη «τσαλακωθούν». "Ετσι όμως φαίνεται ή δειλία τους. Ό Χριστός όμως δέν βραβεύει τούς
8 Αγίου Πορφυρίου ένθ. άν. σελ. 415
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
άνθρωπο πού άγαπά, δημιουργεί τίς προϋποθέσεις νά θεμελιώσει μιά ύγιή ύπόσταση. Πώς γίνεται αύτό; Ό γάμος έκ των πραγμάτων ώθεί, πιέζει γιά κοινή ζωή. Χαρακτηριστικό όμως γνώρισμα τής κοινής ζωής είναι ότι φανερώνει τις άντιθέσεις των χαρακτήρων τού ζευγαριού. Τί σημαίνει αύτό; Ότι στην προκειμένη κατάσταση έχουμε δύο φυλακισμένους, οί όποιοι πρέπει νά
καθαιρέσουν τίς φυλακές τους καί νά οικοδομήσουν τόν σωτήριο οίκο τους, δηλ. τήν έκκλησία τους, πού θά χωρέσει όχι μόνο τούς δύο, άλλά καί τά παιδιά τους καί νοερά όλη τήν οικουμένη.
Τό γκρέμισμα όμως τής προσωπικής φυλακής προξενεί άφόρητο πόνο,
γιατί είναι πολύ δύσκολο ό,τι κανείς έκτισε μέ κόπο μέχρι τόν γάμο του, μετά να τό «άπαρνηθεί» καί νά κτίσει κάτι καινούργιο. Ώς συνήθως ό καθένας πιστεύει ότι αύτό πού έκτισε είναι τό σωστό, μάλιστα δέ προσπαθεί νά τό έπιβάλλει καί στον πλησίον του. Παρόλα αύτά μέσα στό γάμο πρέπει νά συμβεί αύτό τό παράδοξο: ό ένας νά γίνει εύεργετική αίτία γιά τόν άλλο νά γκρεμίσει τήν φυλακή του μέσα σε άφόρητους πόνους. Οί πόνοι αύτοί δημιουργοΰνται, έπειδή μέ τήν καθαίρεση της φυλακής τους θεωρούν, ότι άποδομείται ή προσωπικότητά τους, καί ότι αισθάνονται ένα «στραπατσάρισμα». Έάν τό ζευγάρι συνειδητοποιήσει ότι αύτό τό «στραπατσάρισμα» είναι εύεργετικό καί σωτήριο, γιατί τούς έλευθερώνει άπό πάθη καί άμαρτίες, τότε θά κάνουν ύπομονή στό γάμο τους μέχρι τέλους. Θα Οικοδο- μήσουν προοδευτικά τήν «κατ' οίκον» έκκλησία τους στά μαρτυρικά αίματα τής ύπομονής, τής καρτερίας καί τής άνδρείας τους.
Ή προοδευτική τελείωση τής ύποστάσεως φαίνεται καί άπό τό θαύμα στό
γάμο τής Κανά. Έκεί ό Κύριος πρόσταξε νά γεμίσουν τίς άδειανές ύδρίες-στάμνες μέ νερό. Μετά είπε νά άντλήσουν καί νά δώσουν στούς καλεσμένους νά πιούν. Όταν ήπιε ό άρχιτρίκλινος διεπίστωσε, ότι πρόκειται γιά έξαιρετικό κρασί. Το θαύμα αύτό άπεικονίζεται στήν ιεροπραξία τού μυστηρίου τού γάμου όταν προσφέρεται στούς νεόνυμφους νά πιούν τρεις φορές κρασί άπό τό κοινό ποτήρι. Τί σημαίνουν αύτά; Τήν πρώτη φορά πού τούς προσφέρεται τό κρασί, συμβολίζει τά φαρμάκια-τό στραπατσάρισμα πού πρέπει νά ύποστοΰν, ώστε νά άδειάσουν οί ύδρίες-ψυχές τους άπό όλα τά πάθη. Τήν δεύτερη φορά, πού τους προσφέρεται, συμβολίζει τίς άδειανές στάμνες, πού είναι ήδη καθαρές καί τις γεμίζει ό Χριστός μέ νερό. Αύτό φανερώνει ότι ή ψυχική ύγεία τού ζευγαριού βρίσκεται σέ φυσική κατάσταση. Τήν τρίτη φορά πού πίνουν τό κρασί συμβολίζει «τόν οίνον τόν καλόν», πού μαρτυρεί ότι τό ζευγάρι μετά άπό πνευματικό άγώνα έφτασε σέ ώριμότητα καί καρποφορία καί τούς όποιους στεφανώνει ό Χριστός. Επίσης ό καλός οίνος προσφέρεται σέ όλους τούς συνδαιτυμόνες δηλ. την Έκκλησία καί προξενεί εύφροσύνη καί χαρά γιά τήν τελική νίκη τού ζευγαριού μέσα άπό τίς συμπληγάδες τού κόσμου. Μέ αύτά τά λίγα πού έκθέσαμε συμπεραίνουμε ότι ό γάμος καταρτίζει καί ολοκληρώνει τό ζευγάρι στήν ένότητα, στήν Αγάπη. Αλλά πληρότητα στήν άγάπη σημαίνει ολοκληρωμένη ύπόσταση πάντα μέσα στό Χριστό. ’Άρα ή πορεία μας πρός τήν Βασιλεία τοϋ Θεοΰ ύποχρεωτικά περνάει μέσα άπό τόν γάμο. Είναι αύτό πού λέμε στά Μαθηματικά «ικανή καί άναγκαία συνθήκη» πού θά πει ότι ό γάμος όχι μόνο μπορεί να έπιφέρει ένα άποτέλεσμα δηλ. τήν πληρότητα τής ύποστάσεως καί σωτηρίας μας, άλλά καί χωρίς τόν γάμο δέν είναι δυνατόν τό άποτέλεσμα νά έπιτευχθεϊ.
Γ'. Ο ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΓΑΜΟΣ
Μιλήσαμε μέχρι τώρα γιά τήν άναγκαιότητα καί σπουδαιότητα του γάμου. Επίσης είπαμε, ότι ό γάμος θέλει γενναίο φρόνημα. Όμως όλες οί ψυχές δέν είναι τό ίδιο, άλλες είναι σάν πέτρα καί άλλες είναι σάν καπνός. Οί άδύνατες ψυχές, πού πιστεύουν όσο πιστεύουν στό Θεό, χειρίζονται τόν γάμο, ώς συνήθως, με τούς άκόλουθους τρόπους.
Μερικοί άποδέχονται τόν «πλησίον τους» έτσι όπως είναι. Λένε δηλ. ότι
αύτός είναι, δέν άλλάζει, θά τόν άνεχθώ. Θά κάνω πώς δέν καταλαβαίνω καί έτσι θά περάσουν τά χρόνια όσο τό δυνατόν χωρίς φασαρίες. "Αλλοι δίνουν τήν πρώτη άγάπη τους στήν δουλειά τους καί στήν οικονομική άνεση καί έχουν σάν πάρεργο τόν γάμο. Άλλοι θέλουν νά θεμελιώσουν τόν γάμο τους σέ δικούς τους κανόνες καί τυπικά."Αλλοι λειτουργούν ρεβανσιστικά δηλ. περιμένουν στήν γωνία πότε θα κάνει λάθος τό έτερον ήμισυ γιά νά του έμμέσουν όλοι τήν συσωρευμένη κακία πού έχουν μέσα τους. "Αλλοι στριμωγμένοι στήν κοινή καί άποκλειστική ζωή πού άπαιτεί ό γάμος, λοξοκυττάζουν δεξιά καί άριστερά μήπως δήθεν βρουν κάποια άνακούφιση στήν «άγάπη» κάποιου άλλου προσώπου."Αλλοι κάτω άπό τό βάρος τής ίσοπέδωσης τής άρρωστημένης προσωπικότητος ζητούν έξωτερική βοήθεια είτε άπό τούς γονείς τους, είτε άπό μή πιστούς ψυχολόγους, είτε άπό περίεργους
τύπους ή κάνουν ύπομονή όσο άντέχουν."Αλλοι κάνουν ύπομονή χάρις στά παιδιά τους, χωρίς όμως νά έλέγχουν τίς μεταξύ τους συμπεριφορές καί έτσι τά πληγώνουν. Καί άλλοι γιά χίλιους δυό άλλους λόγους χειρίζονται κατά παρόμοιο, τρόπο τόν γάμο τους.
"Ομως μέ αύτές τίς συνθήκες, πού περιγράψαμε, είναι άμφίβολο, άν
μπορεί νά κρατηθεί ένας γάμος. Μοιραία ό έγγαμος βίος γίνεται κόλαση, οπότε εύκολα άνοίγει ό δρόμος γιά λύση του. Πώς λοιπόν θά σωθεί; πώς θά γίνει άσφαλής; πού πρέπει νά θεμελιωθεί; Μήπως είναι λύση τό ζευγάρι νά κάνει χρήση του όρθολογικού διαλόγου καί έτσι μέσα άπό αύτόν νά στεριωθεί ό γάμος τους; Τά άποτελέσματα όμως τής μεθόδου αύτής είναι πενιχρά, γιατί λείπει το ταπεινό φρόνημα. Μήπως είναι λύση ή καταφυγή σέ οικείους ή τρίτα πρόσωπα, στούς όποιους θά εκθέσουν τά προβλήματα καί θά περιμένουν κάποια άνακούφιση; Άλλά καί έδώ ή πείρα μας είναι κατά τό πλείστον άρνητική. Τότε ποιά είναι ή λύση;
Χωρίς περιστροφές, τό λέμε κατηγορηματικά, μόνο ό Θεάνθρωπος Ίησούς. Γιατί στό Χριστό καί όχι σέ κανέναν άλλο; Διότι μόνο ό Χριστός είναι ή Άγάπη, όλοι οί άλλοι «θεοί» είναι ψευτοθεοί έπειδή είναι έκδικητικοί καί δέν έχουν αγάπη. Διότι μόνο ό Χριστός δέν έκανε κακό σέ κανέναν καί εύεργέτησε τους πάντες καί τά πάντα. Διότι μόνο ό Χριστός μέ τήν Αγάπη Του εκ-τόπισε όλες τις μορφές τής κακίας. Καί ένώ είναι άναμάρτητος, εκούσια φορτώθηκε όλες τις άνθρώπινες αδυναμίες, τίς όποιες κάρφωσε επάνω στό Σταυρό Του. "Ετσι μέ την άκρα ταπείνωση καί τήν ύπέρτέλεια άγάπη Του έγινε κυρίαρχος των έπουρανίων, των έπιγείων καί των καταχθονίων. "Αρα ώς κυρίαρχος είναι ό μόνος έλευθερωτής, ό μόνος σωτήρας, ό μόνος λυτρω-τής μας, πού μπορεί νά βοηθήσει τό άνθρώπινο γένος καί νά περισώσει τόν κάθε άναιμικό γάμο. Μέ ποιό τρόπο; Μέ τήν βαθειά πίστη σέ Αύτόν, πού σημαίνει ότι τό ζευγάρι πρέπει νά έχει όρθή πίστη στα δόγματα τής Εκκλησί-ας, άλλά έξ ίσου άπαιτείται καί ή άκράδαντη πίστη στις ύποσχέσεις, τίς έπαγγελίες καί στήν τήρηση των έντολών του Χριστού. Καί τά δύο μαζί οδηγούν στή σωτηρία.
Ό Χριστός προτρέπει: «Τό ποτήριον ό έγώ πίνω πίεσθε»⁹ δηλ. θα φορτω- θούν οίκειοθελώς τίς άδυναμίες τού πλησίον τους, καί τό όποιο με ολοζώντα- νο τρόπο έξυφαίνεται μέσα στό μυστήριο τού γάμου. Δέν είναι όμως εύκολη αύτή ή ύπόθεση. Χρειάζεται τό ζευγάρι νά έχει άτσαλένια πίστη γιά να σηκώσουν τό πλήθος των πειρασμών. Επομένως τό έρώτημα είναι πώς θα ενεργοποιήσουν τήν πίστη τους. Αύτό θά γίνει όταν καταφύγουν στήν έν ταπεινώσει πύρινη προσευχή καί στό μόνο δυνάμενο νά τούς σώσει’Ιησού Χριστό, καί στούς θεράποντές Του πνευματικούς. Ή ύποστατική δηλ. ή πρόσωπο με πρόσωπο προσευχή. Η τελωνική προσευχή «ό Θεός ίλάσθητι μοι τώ άμαρτωλώ», χωρίς γογγυσμούς καί αύτοδικαίωση, άγκαλιασμένα σφιχτά μέ την άνεξίκακη άγάπη, τό άκατάκριτο καί τούς καλούς λογισμούς γιά τόν πλησίον τους, γί- νονται ένα μπουκέτο βρεγμένο μέ τά δάκρυα του πόνου πού προσφέρεται στό Χριστό. Ό Χριστός τό παίρνει καί τούς προσφέρει τήν άγκαλιά Του.Όταν βρε-θούν μέσα στήν άγκαλιά του Χριστού, τότε αισθάνονται άσφάλεια καί ό,τι μέχρι τότε τούς έχουν συμβεί τά ξεχνάνε όλα. Έτσι ό γάμος άπό αναιμικός πού είναι στην άρχή άρχίζει καί άποκτάει ύπόσταση-νόημα μέσα στό Χριστό.
Ή έφόρμιση τους στά έπουράνια δέν σταματάει μέχρις έδώ. 'Η αίσθηση της άγάπης τού Χριστού, όταν πέφτουν στήν άγκαλιά Του, άνάβει τόν πόθο στό κατά Χριστόν πένθος, όπου μέ τήν αύτομεμψία τους καίνε, συντρίβουν κάθε μορφή κακίας έπικαλούμενοι τόν Χριστό καί τούς άγιους Του. Μέ τήν άσκηση αύτή ροδίζει μέσα τους τό μυστήριο τής Αναστάσεως, πλουτίζουν στή γνώση της Αλήθειας, άνοίγεται ό δρόμος τής θέας τού Άκτιστου Φωτός, γεύονται την άθανασία, γίνονται άναρχοι, όμοιοι μέ τόν Θεό. "Οταν άξιωθούν νά φτάσουν σε αύτή τήν κατάσταση τότε λέμε ότι έφτασαν στό τέρμα τού έπίγειου γάμου. Μπροστά τους πλέον άνοίγεται ό αιώνιος γάμος μέ τό Άρνίον¹⁰.
Μερικοί άποφεύγουν τό μυστήριο τού γάμου γιά μη «τσαλακωθούν». "Ετσι όμως φαίνεται ή δειλία τους. Ό Χριστός όμως δέν βραβεύει τούς
------------------------------------------------------------------------------
9 Μαρκ. Ι', 39
10 Άποκ. ΙΘ', 7-9.
------------------------------------------------------------------------------
9 Μαρκ. Ι', 39
10 Άποκ. ΙΘ', 7-9.
------------------------------------------------------------------------------
δειλούς άλλατούς αγωνιστές.
Τά συμπεράσματα άπό τό κεφάλαιο αύτό είναι, ότι ό γάμος όχι μόνο δέν
είναι κατάρα, άλλά είναι εύλογία, δόξα, καύχημα, αιώνιος ζωή άρκεί νά
θεμελιωθεί έπάνω στήν πέτρα, πού λέγεται Χριστός καί πουθενά άλλού. Γιά αύτό καί ή Εκκλησία μας τήν ώρα τοϋ μυστηρίου στεφανώνει τό ζευγάρι μέ φθαρτά στέφανα, τά όποια -μέ τήν στέρεη παραμονή τους στό μυστήριο του γάμου, έτσι όπως άμυδρά τό περιγράφαμε- θά τά λάβουν άφθαρτα έν ήμέρα κρίσεως. Καί μη ξεχνάμε, ότι ό Χριστός γιά τό μυστήριο αύτό έδωσε τήν έντολή: «ό ούν ό Θεός συνέζευξεν άνθρωπος μή χωριζέτω»¹¹. Όποιοι λοιπόν τηρήσουν αύτή τήν έντολή μέχρι τέλους, γίνονται «φίλοι Χριστού». Ε! τότε γιά τήν σωτηρία καί γιά την άγάπη τους πρός τόν Χριστό άς πάρουν τήν γενναία άπόφαση: ποτέ νά μην άθετήσουν αύτή τήν σωτήρια έντολή.
Δ'. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ - ΧΡΥΣΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Στήν συνέχεια θά άναφέρουμε τήν σπουδαία σημασία, πού έχουν οί τρεις
βασικές προϋποθέσεις γιά τήν καλή έκβαση τού γάμου.
Ή πρώτη προϋπόθεση είναι ή έπιλογή του προσώπου. Μέχρι πριν άπό
μερικές δεκαετίες τήν σοβαρή αύτή ύπόθεση τήν άνελάμβαναν κυρίως οί γονείς του ζευγαριού. Ή τακτική αύτή είχε τά θετικά της, είχε καί τά άρνητικά της. Τά θετικά ήταν, ότι οί γονείς έρευνούσαν τήν ύπόθεση τής έπιλογής του προσώπου προσεκτικά καί σέ βάθος, γιά νά άποφευχθούν κατοπινές δυσά-ρεστες έξελίξεις. Τό άρνητικό ήταν, ότι τίς περισσότερες φορές άγνοούσαν τήν θέληση των παιδιών τους.
Ή σημερινή εικόνα κατά τό πλείστον είναι, ότι ή έπιλογή του προσώπου
γίνεται άπό τούς ύποψήφιους. Καί στήν περίπτωση αύτή έχουμε καί τά θετικά και τά άρνητικά. Τό θετικό είναι ότι οί νέοι έλεύθερα έπιλέγουν τόν άνθρωπο πού άγαποϋν. Τό άρνητικό είναι ότι λόγω άνωριμότητος τά κριτήρια των έπιλογών τους είναι έπιπόλαια, έξωτερικά καί συναισθηματικά. Δίνουν βαρύτητα στα σωματικά κάλλη καί όχι στό κάλλος τής ψυχής. Ή χρυσή τομή καί στίς δύο περιπτώσεις είναι νά άπέχουν άπό πρόωρες σαρκικές σχέσεις καί νά ρωτάνε τους άμεσα ένδιαφερομένους καί τόν πνευματικό τους. Γιατί όποιος ρωτάει με ταπείνωση κάνειτά λιγότερα λάθη.
Ή δεύτερη προϋπόθεση είναι ή άποταγή ώς πρός τούς γονείς. Είναι
άλήθεια ότι μεγαλωμένος ό καθένας στόν πατρικό σπίτι είναι φυσικό νά έχει
ίδιάζουσα άγάπη μέ τούς οικείους του. Ποτέ όμως αύτή ή άγάπη δέν μπορεί να λειτουργήσει σέ βάρος τής νεοπαγούς έκκλησίας. Διότι έτσι θά εισχωρήσουν άνθρώπινες συμπάθειες ή άντιπάθειες στό ζευγάρι καί τό κτίσιμο τής έκκλησίας τους θά είναι σάν τής "Αρτας τό γεφύρι.Αύτό δέν σημαίνει ότι τό
Τά συμπεράσματα άπό τό κεφάλαιο αύτό είναι, ότι ό γάμος όχι μόνο δέν
είναι κατάρα, άλλά είναι εύλογία, δόξα, καύχημα, αιώνιος ζωή άρκεί νά
θεμελιωθεί έπάνω στήν πέτρα, πού λέγεται Χριστός καί πουθενά άλλού. Γιά αύτό καί ή Εκκλησία μας τήν ώρα τοϋ μυστηρίου στεφανώνει τό ζευγάρι μέ φθαρτά στέφανα, τά όποια -μέ τήν στέρεη παραμονή τους στό μυστήριο του γάμου, έτσι όπως άμυδρά τό περιγράφαμε- θά τά λάβουν άφθαρτα έν ήμέρα κρίσεως. Καί μη ξεχνάμε, ότι ό Χριστός γιά τό μυστήριο αύτό έδωσε τήν έντολή: «ό ούν ό Θεός συνέζευξεν άνθρωπος μή χωριζέτω»¹¹. Όποιοι λοιπόν τηρήσουν αύτή τήν έντολή μέχρι τέλους, γίνονται «φίλοι Χριστού». Ε! τότε γιά τήν σωτηρία καί γιά την άγάπη τους πρός τόν Χριστό άς πάρουν τήν γενναία άπόφαση: ποτέ νά μην άθετήσουν αύτή τήν σωτήρια έντολή.
Δ'. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ - ΧΡΥΣΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ
Στήν συνέχεια θά άναφέρουμε τήν σπουδαία σημασία, πού έχουν οί τρεις
βασικές προϋποθέσεις γιά τήν καλή έκβαση τού γάμου.
Ή πρώτη προϋπόθεση είναι ή έπιλογή του προσώπου. Μέχρι πριν άπό
μερικές δεκαετίες τήν σοβαρή αύτή ύπόθεση τήν άνελάμβαναν κυρίως οί γονείς του ζευγαριού. Ή τακτική αύτή είχε τά θετικά της, είχε καί τά άρνητικά της. Τά θετικά ήταν, ότι οί γονείς έρευνούσαν τήν ύπόθεση τής έπιλογής του προσώπου προσεκτικά καί σέ βάθος, γιά νά άποφευχθούν κατοπινές δυσά-ρεστες έξελίξεις. Τό άρνητικό ήταν, ότι τίς περισσότερες φορές άγνοούσαν τήν θέληση των παιδιών τους.
Ή σημερινή εικόνα κατά τό πλείστον είναι, ότι ή έπιλογή του προσώπου
γίνεται άπό τούς ύποψήφιους. Καί στήν περίπτωση αύτή έχουμε καί τά θετικά και τά άρνητικά. Τό θετικό είναι ότι οί νέοι έλεύθερα έπιλέγουν τόν άνθρωπο πού άγαποϋν. Τό άρνητικό είναι ότι λόγω άνωριμότητος τά κριτήρια των έπιλογών τους είναι έπιπόλαια, έξωτερικά καί συναισθηματικά. Δίνουν βαρύτητα στα σωματικά κάλλη καί όχι στό κάλλος τής ψυχής. Ή χρυσή τομή καί στίς δύο περιπτώσεις είναι νά άπέχουν άπό πρόωρες σαρκικές σχέσεις καί νά ρωτάνε τους άμεσα ένδιαφερομένους καί τόν πνευματικό τους. Γιατί όποιος ρωτάει με ταπείνωση κάνειτά λιγότερα λάθη.
Ή δεύτερη προϋπόθεση είναι ή άποταγή ώς πρός τούς γονείς. Είναι
άλήθεια ότι μεγαλωμένος ό καθένας στόν πατρικό σπίτι είναι φυσικό νά έχει
ίδιάζουσα άγάπη μέ τούς οικείους του. Ποτέ όμως αύτή ή άγάπη δέν μπορεί να λειτουργήσει σέ βάρος τής νεοπαγούς έκκλησίας. Διότι έτσι θά εισχωρήσουν άνθρώπινες συμπάθειες ή άντιπάθειες στό ζευγάρι καί τό κτίσιμο τής έκκλησίας τους θά είναι σάν τής "Αρτας τό γεφύρι.Αύτό δέν σημαίνει ότι τό
---------------------------------------------------------------------------
11 Ματθ. ΙΘ', 6
----------------------------------------------------------------------------
11 Ματθ. ΙΘ', 6
----------------------------------------------------------------------------
ζευγάρι πρέπει νά ύποβαθμίσει τήν τιμή πρός
τούς γονείς τους. Αλλά άλλο τιμή καί άλλο παρέμβαση καί τάση νά κατευθύνουν οί
γονείς τό νέο ζευγάρι. Καί μόνο αύτή ή νοσηρή άντίληψή τους μαρτυρεί ότι δέν
άποδέχονται μέ όλη τήν καρδιά τους την σύσταση τής νέας οικογένειας. "Ετσι
μέ τις άδιάκριτες παρεμβάσεις τους πολλές φορές όδηγούν τά πράγματα στή διάλυση
του γάμου. Περισσότερο καταστρεπτική είναι ή παρέμβαση τους, όταν τό ζευγάρι «βγάζει» τις δυσκολίες του, οπότε άντί νά στηρίζουν, γκρεμίζουν. Αύτό γίνεται
γιατί έχουν την έσφαλμένη άντίληψη, ότι τό παιδί τους δέν θά ήθελαν νά
ύποφέρει. Αγνοούν προφανώς ότι «ταύτα
έδει παθείν.... καί είσελθείν εις τήν δόξαν αύτού»¹². Βέβαια
στόν κανόνα αύτό ύπάρχουν καί έξαιρέσεις. Πάντως τό σίγουρο γιά τό ζευγάρι
είναι νά στηρίζονται στήν Εκκλησία, στήν άμοιβαία πίστη καί μετά στούς γονείς
τους.
Τρίτη προϋπόθεση καί χρυσός κανόνας γιά έναν ισορροπημένο γάμο είναι ή έντολή: «Αί γυναίκες, τοις ίδίοις άνδράσιν ύποτάσσεσθε, ώς τώ Κυρίω, ότι ό άνήρ έστί κεφαλή τής γυναικός, ώς καί ό Χριστός κεφαλή της Εκκλη-σίας, καί αύτός έστί σωτήρ του σώματος. Άλλ' ώσπερ ή Εκκλησία ύποτάσσεται τώ Κυρίω, ούτω καί αί γυναίκες τοις ίδίοις άνδράσιν έν παντί .... καί οί άνδρες άγαπατε τάς γυναίκας εαυτών»¹³. Έδώ γεννιέται τό έρώτημα: Γιατί αύτή ή διάκριση; Μήπως ό άνδρας έχει κάποιες ψυχικές δυνάμεις πού δέν έχει ή γυναίκα; Ασφαλώς όχι. Τότε ποιος είναι ό λόγος; Γιά νά γίνουμε πιό σαφείς θά πούμε δυό λόγια παραπάνω.
Όταν λέμε Κεφαλή τής γυναικός ό άνήρ, ή κεφαλή του άνδρός ό Χριστός, ή κεφαλή τού Χριστού ό Θεός Πατήρ έννοούμε ώς πρός τήν αίτια προελεύσεώς , τους. Δηλ. αιτία ύπάρξεως τής γυναίκας είναι ό άνδρας, του άνδρα ό Χριστός, του Χριστού ό Θεός Πατήρ. Ή αιτία ύπάρξεως δέν έχει τήν έννοια τής σκλαβιάς, άλλά τής όμοτιμίας. Δηλαδή ό Πατήρ καί ό Υιός είναι ομότιμοι ώς πρός τήν ούσία Τους, ό Άδάμ καί ή Εύα τό ίδιο καί ό Χριστός καί ή Εκκλησία δηλ. όλοι οί Άγιοι (άνδρες καί γυναίκες) είναι ομότιμοι ώς πρός τήν άνθρώπινη φύση.
Εκείνο πού έχει σημασία είναι οί μεταξύ τους σχέσεις. Καί στά τρία
σχήματα ισχύει ό ίδιος κανόνας. Δηλ. Ό Πατήρ άγαπάει τόν Υιό καί ό Υιός κάνει ύπακοή στόν Πατέρα. Ό Χριστός άγαπά τήν Εκκλησία Του καί ή Εκκλησία ύποτάσσεται στό Χριστό. Καί ό άνδρας άγαπά τήν γυναίκα του καί ή γυναίκα του ύποτάσσεται στόν άνδρα. Στά τρία αύτά σχήματα ύπάρχει μία μόνο διαφορά ότι στό πρώτο σχήμα Πατήρ καί Υιός είναι πλήρεις ύποστάσεις οπότε ό ένας χωράει μέσα στόν άλλο καί ύπάρχει πλήρης άγαπητική σχέση. Τό ίδιο ό Χριστός μέ την Εκκλησία Του όπου μιλάμε γιά ολοκληρωμένες ύποστάσεις καί ύπάρχει πλήρης άγαπητική σχέση Χριστού καί Αγίων. ΄Οσο άφορά τό τρίτο σχήμα έκεί ό άνδρας καί ή γυναίκα βρίσκονται σέ τροχιά άναπτύξεως τής ύποστάσεως τους μέσα άπό τό μυστήριο του γάμου.
Τρίτη προϋπόθεση καί χρυσός κανόνας γιά έναν ισορροπημένο γάμο είναι ή έντολή: «Αί γυναίκες, τοις ίδίοις άνδράσιν ύποτάσσεσθε, ώς τώ Κυρίω, ότι ό άνήρ έστί κεφαλή τής γυναικός, ώς καί ό Χριστός κεφαλή της Εκκλη-σίας, καί αύτός έστί σωτήρ του σώματος. Άλλ' ώσπερ ή Εκκλησία ύποτάσσεται τώ Κυρίω, ούτω καί αί γυναίκες τοις ίδίοις άνδράσιν έν παντί .... καί οί άνδρες άγαπατε τάς γυναίκας εαυτών»¹³. Έδώ γεννιέται τό έρώτημα: Γιατί αύτή ή διάκριση; Μήπως ό άνδρας έχει κάποιες ψυχικές δυνάμεις πού δέν έχει ή γυναίκα; Ασφαλώς όχι. Τότε ποιος είναι ό λόγος; Γιά νά γίνουμε πιό σαφείς θά πούμε δυό λόγια παραπάνω.
Όταν λέμε Κεφαλή τής γυναικός ό άνήρ, ή κεφαλή του άνδρός ό Χριστός, ή κεφαλή τού Χριστού ό Θεός Πατήρ έννοούμε ώς πρός τήν αίτια προελεύσεώς , τους. Δηλ. αιτία ύπάρξεως τής γυναίκας είναι ό άνδρας, του άνδρα ό Χριστός, του Χριστού ό Θεός Πατήρ. Ή αιτία ύπάρξεως δέν έχει τήν έννοια τής σκλαβιάς, άλλά τής όμοτιμίας. Δηλαδή ό Πατήρ καί ό Υιός είναι ομότιμοι ώς πρός τήν ούσία Τους, ό Άδάμ καί ή Εύα τό ίδιο καί ό Χριστός καί ή Εκκλησία δηλ. όλοι οί Άγιοι (άνδρες καί γυναίκες) είναι ομότιμοι ώς πρός τήν άνθρώπινη φύση.
Εκείνο πού έχει σημασία είναι οί μεταξύ τους σχέσεις. Καί στά τρία
σχήματα ισχύει ό ίδιος κανόνας. Δηλ. Ό Πατήρ άγαπάει τόν Υιό καί ό Υιός κάνει ύπακοή στόν Πατέρα. Ό Χριστός άγαπά τήν Εκκλησία Του καί ή Εκκλησία ύποτάσσεται στό Χριστό. Καί ό άνδρας άγαπά τήν γυναίκα του καί ή γυναίκα του ύποτάσσεται στόν άνδρα. Στά τρία αύτά σχήματα ύπάρχει μία μόνο διαφορά ότι στό πρώτο σχήμα Πατήρ καί Υιός είναι πλήρεις ύποστάσεις οπότε ό ένας χωράει μέσα στόν άλλο καί ύπάρχει πλήρης άγαπητική σχέση. Τό ίδιο ό Χριστός μέ την Εκκλησία Του όπου μιλάμε γιά ολοκληρωμένες ύποστάσεις καί ύπάρχει πλήρης άγαπητική σχέση Χριστού καί Αγίων. ΄Οσο άφορά τό τρίτο σχήμα έκεί ό άνδρας καί ή γυναίκα βρίσκονται σέ τροχιά άναπτύξεως τής ύποστάσεως τους μέσα άπό τό μυστήριο του γάμου.
-----------------------------------------------------------------------------
12 Λουκ. ΚΔ' , 26
13 Έφες. Ε’, 23-28.
------------------------------------------------------------------------------
'Οπότε γιά νά μπορέσουν νά ολοκληρώσουν τόν στόχο τους πρέπει νά ισχύει ό κανόνας: ό άνδρας νά άγαπά τήν γυναίκα καί ή γυναίκα νά ύπακούει στόν άνδρα. Επειδή όμως ύπάρχει άνωριμότης καί άπό τόν άνδρα καί άπό τήν γυναίκα στήν έφαρμογή αύτού του κανόνα, είναι άπαραίτητη ή παρουσία του πνευματικού στό μυστήριο του γάμου, διότι όπως ό Χριστός προσαγάγει την Εκκλησία Του στό Θεό Πατέρα έτσι καί ό πνευματικός προσαγάγει τό ζευγάρι στό Χριστό. "Η όπως τό έλεγε ό άγιος Πορφύριος, «ή άγάπη μας προς τόν Χριστό περνάει μέσα άπό τήν άγάπη μας πρός τόν Γέροντα μας».
Βέβαια δέν είναι λίγες οί φορές πού γιά νά κρατηθεί μέσα στό γάμο ή
ισορροπία άντιστρέφονται οί όροι. Αλλά αυτό πρός καιρόν, γιατί ό Θεός
άναπαύεται στό βασικό κανόνα, πού άναφέραμε.
Κλείνοντας αύτό τό κεφάλαιο λέμε, ότι σέ κάθε περίπτωση ή έντολή αύτή πρέπει νά κρατηθεί μέ εύλάβεια άπό τό ζευγάρι. Ανατροπή αύτής τής έντολής έπιπλέον σημαίνει άναρχία, άταξία στή συζυγική ζωή. Διότι όπως λέει ό άγιος Χρυσόστομος «Διά τούτο τήν μέν ύπέταξε, τόν δέ έπέθηκεν, ίνα ειρήνη είη. "Ενθα γάρ ισοτιμία, ειρήνη ούκ άν ποτέ γένοιτο, ούδέ δημοκρα-τουμένης οικίας, ούδέ πάντων άρχόντων, άλλά άνάγκη μίαν είναι τήν άρχήν». Παρακαλώ τήν άγάπη σας ή άποστολική περικοπή, πού διαβάζεται τήν ώρα του μυστηρίου, άς είναι άσφαλής οδηγός των εγγάμων.
Ε'. ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ
Στά πλαίσια αύτής τής ομιλίας δέν είναι δυνατόν νά έξιχνιάσουμε όλες τις περιπτώσεις των διαζυγίων. Ακόμη περισσότερο νά καταλογίσουμε εύθύνες στόν , ένα ή στόν άλλο ή καί στούς δύο συζύγους. Γενικά θεωρούμε τό διαζύγιο ως πτώση, πού οφείλετε σέ ποικίλες άφορμές. Η κατά βάθος αφορμή για διαζύγιο σημαίνει άστοχία στό σκοπό μας, πού δέν είναι άλλος άπό τήν σωτηρία μας. Εκείνο όμως πού πρέπει νά μάς συνέχει, είναι ή σωτηρία του άνθρώπου καί πρός αύτή την κατεύθυνση θά έπικεντρώσουμε τόν λόγο μας. Μετά άπό αύτή τήν γενική τοποθέτηση άς μπούμε στό θέμα.
Ο γάμος είναι άδιάλυτος καί δέν έπαναλαμβάνεται, γιατί ό σκοπός του
είναι ιερός καί μοναδικός. Παρόλα αύτά στήν πραγματικότητα τά διαζύγια
πληθαίνουν. Καί όπως έξηγήσαμε στήν άρχή τής ομιλίας μας ό κύριος λόγος είναι τό κακό, τό όποιο δημιουργείται άπό τήν άγνοια τής έν Χριστώ ζωής. Επομένως τά πάθη είναι, πού δημιουργούν φυγόκεντρες τάσεις καί όδηγούν στό διαζύγιο. Όπου όμως βασιλεύουν τά πάθη, χωλαίνει ή πίστις στό Χριστό, μέ συνέπεια πίσω άπό κάθε διαζύγιο νά κρύβεται όλιγοπιστία. Καί εννοείται, ότι εκείνος πού έχει όλιγοπιστία εκείνος προκαλεί καί τό διαζύγιο. ΄Αρα αύτός έχει καί τήν εύθύνη ένώπιον του Θεού.
Υπάρχει όμως δυνατότητα επανένωσης. Μέ τήν μετάνοια. Συνήθως οί
έγωϊσμοί, τά πείσματα καί ή αύτοδικαίωση κρατούν τό ζευγάρι χωριστά. Ή
ταπείνωση όμως, ή συγχωρητικότητα καί ή άγάπη ξαναενώνουν τό ζευγάρι. Και αύτός πού έφταιξε μπορεί νά σωθεί μέ τήν μετάνοια του. Καί εκείνος πού δεν έφταιξε μπορεί νά μιμηθεί τόν Χριστό στην άγάπη. Θερμή παράκληση όμως για όσους παραμένουν στό χωρισμό: ποτέ νά μήν αύτοδικαιώσουν τόν εαυτό τους, άλλά νά ζουν μέ βαθειά μετάνοια γιά νά γίνει ίλεως ό Χριστός έν ήμέρα κρίσεως.
Πριν κλείσουμε αύτό τό κεφάλαιο θά θέσουμε καί ένα τελευταίο ερώτη-μα, έστω καί άκραίο: Όταν είναι άφόρητη καί κολαστική ή ζωή μέσα στό γάμο και αιτία είναι ένας άπό τούς δύο, αύτός πού έχει τό δίκαιο θά προχωρήσει στο διαζύγιο; Αντί άλλης δικής μου άπαντήσεως θά καταθέσω μία πραγματική
ιστορία, έτσι όπως τήν διηγείται καί σχολιάζει ό άγιος Παϊσιος.14
«Κάποτε ήτο ένα κοσμικό παιδί, άλλά είχε συμπαθήσει μία κοπέλλα τής
Εκκλησίας, καί έκκλησιάζονταν καί αύτό γιά νά τόν συμπαθήση καί ή κοπέλλα, και παντρεύτηκαν τελικά. Μετά τό γάμο όμως άρχισε πάλι τήν κοσμική του ζωή και συνέχιζε, καί ένώ είχαν καί μεγάλα παιδιά, ένα άγόρι στό Πανεπιστήμιο καί δύο κοπέλλες ή μία στό λύκειο καί ή άλλη στό Γυμνάσιο.
Ό πατέρας των είχε μιά μεγάλη έπιχείρηση, έβγαζε μέν πολλά λεφτά, άλλά τά περισσότερα τά ξόδευε μέ τήν άσωτη ζωή του. Ή καημένη σύζυγος του με οικονομία κρατούσε τό σπίτι καί μέ συμβουλές τά παιδιά της, χωρίς νά κατηγορεί τόν πατέρα τους, γιά νά μήν τόν σιχαθούν, καί μείνουν τραυματι-σμένα, άλλά και νά μήν παρασυρθούν.
Τά μέν βράδυα πού γύριζε, εύκολα τόν δικαιολογούσε ότι έχει δουλειές,
άλλά τό μεσημέρι πού έρχονταν λίγο δύσκολα. Τί έκανε ό άθεόφοβος αύτός
άνθρωπος, άν καί δέν άξίζη νά τόν λέει κανείς άνθρωπο, διότι δέν είχε καθόλου άνθρωπιά. "Επαιρνε λοιπόν τηλέφωνο στή γυναίκα του νά του έτοιμάση τά φαγητά πού επιθυμούσε, καί έρχονταν μέ μιά φιλενάδα τό μεσημέρι γιά φαγητό. Η καημένη μάνα γιά νά μήν μπουν σέ άσχημους λογισμούς τά παιδιά της, όπως άνέφερα, τούς καλοδεχόταν, καί μέ τόν τρόπο αύτό έδινε τήν εντύπωση ότι είναι δική της φίλη καί πέρασε ό σύζυγός της άπό τό σπίτι της καί τήν έφερε μέ τό άμάξι του. Άπομάκρυνε δέ τά παιδιά, τά έστελνε στά δωμάτια τους νά διαβάσουν, γιατί δυστυχώς δέν πρόσεχαν καί φοβόταν μήν δουν καί καμμιά άσχημη σκηνή, διότι άσχημονούσε δυστυχώς καί μέσα στό σπίτι.
Αύτό γινόταν κάθε μεσημέρι καί τήν καημένη σύζυγό του τήν είχε χειρό- τερα καί άπό ύπηρέτρια, διότι τής φερόταν καί μέ πολλή βαρβαρότητα. Αύτή ή κατάσταση συνέχισε γιά άρκετά χρόνια, καί επειδή είχε δώσει πολλά δικαιώματα ατούς δαίμονες, επόμενον ήτο νά δέχεται φοβερές δαιμονικές επιδρά- σεις. Ήτο σάν τρελλός, δέν έλεγχε τόν εαυτό του, όλα του έφταιγαν, καί μιά
μέρα όπως έτρεχε «μέ τό άμάξι του, καί μεθυσμένος άπό τήν σαρκική μέθη πού ήταν, ξέφυγε άπό τόν δρόμο σ' έναν γκρεμό. Τό μέν άμάξι του διαλύθη-κε, και αύτός τραυματίστηκε σοβαρά, τόν μετέφεραν στό νοσοκομείο καί μετά άπό μια σχετική νοσηλεία τόν πήγαν στό σπίτι σακατεμένο. Καμμιά φιλενάδα δέν τον πλησίασε, γιατί καί πολλά λεφτά δέν είχε καί τό πρόσωπό του ήτο
παραμορφωμένο χωρίς ομορφιά. Ένώ ή καλή σύζυγος του καί καλή μάνα τόν
περιποιόταν μέ πολλή καλοσύνη, χωρίς νά τού ένθυμίζη τίποτα άπό Τήν άσωτη ζωή πού έκανε. Αύτό πολύ Τόν συγκλόνισε καί Τόν άλλοίωσε πνευμα-τικά, μετανόησε είλικρινά, ζήτησε καί έξομολογήθηκε, έζησε λίγο μέ έσωτε-ρική είρήνη, χριστιανικά καί άνεπαύθη έν Κυρίω.
12 Λουκ. ΚΔ' , 26
13 Έφες. Ε’, 23-28.
------------------------------------------------------------------------------
'Οπότε γιά νά μπορέσουν νά ολοκληρώσουν τόν στόχο τους πρέπει νά ισχύει ό κανόνας: ό άνδρας νά άγαπά τήν γυναίκα καί ή γυναίκα νά ύπακούει στόν άνδρα. Επειδή όμως ύπάρχει άνωριμότης καί άπό τόν άνδρα καί άπό τήν γυναίκα στήν έφαρμογή αύτού του κανόνα, είναι άπαραίτητη ή παρουσία του πνευματικού στό μυστήριο του γάμου, διότι όπως ό Χριστός προσαγάγει την Εκκλησία Του στό Θεό Πατέρα έτσι καί ό πνευματικός προσαγάγει τό ζευγάρι στό Χριστό. "Η όπως τό έλεγε ό άγιος Πορφύριος, «ή άγάπη μας προς τόν Χριστό περνάει μέσα άπό τήν άγάπη μας πρός τόν Γέροντα μας».
Βέβαια δέν είναι λίγες οί φορές πού γιά νά κρατηθεί μέσα στό γάμο ή
ισορροπία άντιστρέφονται οί όροι. Αλλά αυτό πρός καιρόν, γιατί ό Θεός
άναπαύεται στό βασικό κανόνα, πού άναφέραμε.
Κλείνοντας αύτό τό κεφάλαιο λέμε, ότι σέ κάθε περίπτωση ή έντολή αύτή πρέπει νά κρατηθεί μέ εύλάβεια άπό τό ζευγάρι. Ανατροπή αύτής τής έντολής έπιπλέον σημαίνει άναρχία, άταξία στή συζυγική ζωή. Διότι όπως λέει ό άγιος Χρυσόστομος «Διά τούτο τήν μέν ύπέταξε, τόν δέ έπέθηκεν, ίνα ειρήνη είη. "Ενθα γάρ ισοτιμία, ειρήνη ούκ άν ποτέ γένοιτο, ούδέ δημοκρα-τουμένης οικίας, ούδέ πάντων άρχόντων, άλλά άνάγκη μίαν είναι τήν άρχήν». Παρακαλώ τήν άγάπη σας ή άποστολική περικοπή, πού διαβάζεται τήν ώρα του μυστηρίου, άς είναι άσφαλής οδηγός των εγγάμων.
Ε'. ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΔΙΑΖΥΓΙΟΥ
Στά πλαίσια αύτής τής ομιλίας δέν είναι δυνατόν νά έξιχνιάσουμε όλες τις περιπτώσεις των διαζυγίων. Ακόμη περισσότερο νά καταλογίσουμε εύθύνες στόν , ένα ή στόν άλλο ή καί στούς δύο συζύγους. Γενικά θεωρούμε τό διαζύγιο ως πτώση, πού οφείλετε σέ ποικίλες άφορμές. Η κατά βάθος αφορμή για διαζύγιο σημαίνει άστοχία στό σκοπό μας, πού δέν είναι άλλος άπό τήν σωτηρία μας. Εκείνο όμως πού πρέπει νά μάς συνέχει, είναι ή σωτηρία του άνθρώπου καί πρός αύτή την κατεύθυνση θά έπικεντρώσουμε τόν λόγο μας. Μετά άπό αύτή τήν γενική τοποθέτηση άς μπούμε στό θέμα.
Ο γάμος είναι άδιάλυτος καί δέν έπαναλαμβάνεται, γιατί ό σκοπός του
είναι ιερός καί μοναδικός. Παρόλα αύτά στήν πραγματικότητα τά διαζύγια
πληθαίνουν. Καί όπως έξηγήσαμε στήν άρχή τής ομιλίας μας ό κύριος λόγος είναι τό κακό, τό όποιο δημιουργείται άπό τήν άγνοια τής έν Χριστώ ζωής. Επομένως τά πάθη είναι, πού δημιουργούν φυγόκεντρες τάσεις καί όδηγούν στό διαζύγιο. Όπου όμως βασιλεύουν τά πάθη, χωλαίνει ή πίστις στό Χριστό, μέ συνέπεια πίσω άπό κάθε διαζύγιο νά κρύβεται όλιγοπιστία. Καί εννοείται, ότι εκείνος πού έχει όλιγοπιστία εκείνος προκαλεί καί τό διαζύγιο. ΄Αρα αύτός έχει καί τήν εύθύνη ένώπιον του Θεού.
Υπάρχει όμως δυνατότητα επανένωσης. Μέ τήν μετάνοια. Συνήθως οί
έγωϊσμοί, τά πείσματα καί ή αύτοδικαίωση κρατούν τό ζευγάρι χωριστά. Ή
ταπείνωση όμως, ή συγχωρητικότητα καί ή άγάπη ξαναενώνουν τό ζευγάρι. Και αύτός πού έφταιξε μπορεί νά σωθεί μέ τήν μετάνοια του. Καί εκείνος πού δεν έφταιξε μπορεί νά μιμηθεί τόν Χριστό στην άγάπη. Θερμή παράκληση όμως για όσους παραμένουν στό χωρισμό: ποτέ νά μήν αύτοδικαιώσουν τόν εαυτό τους, άλλά νά ζουν μέ βαθειά μετάνοια γιά νά γίνει ίλεως ό Χριστός έν ήμέρα κρίσεως.
Πριν κλείσουμε αύτό τό κεφάλαιο θά θέσουμε καί ένα τελευταίο ερώτη-μα, έστω καί άκραίο: Όταν είναι άφόρητη καί κολαστική ή ζωή μέσα στό γάμο και αιτία είναι ένας άπό τούς δύο, αύτός πού έχει τό δίκαιο θά προχωρήσει στο διαζύγιο; Αντί άλλης δικής μου άπαντήσεως θά καταθέσω μία πραγματική
ιστορία, έτσι όπως τήν διηγείται καί σχολιάζει ό άγιος Παϊσιος.14
«Κάποτε ήτο ένα κοσμικό παιδί, άλλά είχε συμπαθήσει μία κοπέλλα τής
Εκκλησίας, καί έκκλησιάζονταν καί αύτό γιά νά τόν συμπαθήση καί ή κοπέλλα, και παντρεύτηκαν τελικά. Μετά τό γάμο όμως άρχισε πάλι τήν κοσμική του ζωή και συνέχιζε, καί ένώ είχαν καί μεγάλα παιδιά, ένα άγόρι στό Πανεπιστήμιο καί δύο κοπέλλες ή μία στό λύκειο καί ή άλλη στό Γυμνάσιο.
Ό πατέρας των είχε μιά μεγάλη έπιχείρηση, έβγαζε μέν πολλά λεφτά, άλλά τά περισσότερα τά ξόδευε μέ τήν άσωτη ζωή του. Ή καημένη σύζυγος του με οικονομία κρατούσε τό σπίτι καί μέ συμβουλές τά παιδιά της, χωρίς νά κατηγορεί τόν πατέρα τους, γιά νά μήν τόν σιχαθούν, καί μείνουν τραυματι-σμένα, άλλά και νά μήν παρασυρθούν.
Τά μέν βράδυα πού γύριζε, εύκολα τόν δικαιολογούσε ότι έχει δουλειές,
άλλά τό μεσημέρι πού έρχονταν λίγο δύσκολα. Τί έκανε ό άθεόφοβος αύτός
άνθρωπος, άν καί δέν άξίζη νά τόν λέει κανείς άνθρωπο, διότι δέν είχε καθόλου άνθρωπιά. "Επαιρνε λοιπόν τηλέφωνο στή γυναίκα του νά του έτοιμάση τά φαγητά πού επιθυμούσε, καί έρχονταν μέ μιά φιλενάδα τό μεσημέρι γιά φαγητό. Η καημένη μάνα γιά νά μήν μπουν σέ άσχημους λογισμούς τά παιδιά της, όπως άνέφερα, τούς καλοδεχόταν, καί μέ τόν τρόπο αύτό έδινε τήν εντύπωση ότι είναι δική της φίλη καί πέρασε ό σύζυγός της άπό τό σπίτι της καί τήν έφερε μέ τό άμάξι του. Άπομάκρυνε δέ τά παιδιά, τά έστελνε στά δωμάτια τους νά διαβάσουν, γιατί δυστυχώς δέν πρόσεχαν καί φοβόταν μήν δουν καί καμμιά άσχημη σκηνή, διότι άσχημονούσε δυστυχώς καί μέσα στό σπίτι.
Αύτό γινόταν κάθε μεσημέρι καί τήν καημένη σύζυγό του τήν είχε χειρό- τερα καί άπό ύπηρέτρια, διότι τής φερόταν καί μέ πολλή βαρβαρότητα. Αύτή ή κατάσταση συνέχισε γιά άρκετά χρόνια, καί επειδή είχε δώσει πολλά δικαιώματα ατούς δαίμονες, επόμενον ήτο νά δέχεται φοβερές δαιμονικές επιδρά- σεις. Ήτο σάν τρελλός, δέν έλεγχε τόν εαυτό του, όλα του έφταιγαν, καί μιά
μέρα όπως έτρεχε «μέ τό άμάξι του, καί μεθυσμένος άπό τήν σαρκική μέθη πού ήταν, ξέφυγε άπό τόν δρόμο σ' έναν γκρεμό. Τό μέν άμάξι του διαλύθη-κε, και αύτός τραυματίστηκε σοβαρά, τόν μετέφεραν στό νοσοκομείο καί μετά άπό μια σχετική νοσηλεία τόν πήγαν στό σπίτι σακατεμένο. Καμμιά φιλενάδα δέν τον πλησίασε, γιατί καί πολλά λεφτά δέν είχε καί τό πρόσωπό του ήτο
παραμορφωμένο χωρίς ομορφιά. Ένώ ή καλή σύζυγος του καί καλή μάνα τόν
περιποιόταν μέ πολλή καλοσύνη, χωρίς νά τού ένθυμίζη τίποτα άπό Τήν άσωτη ζωή πού έκανε. Αύτό πολύ Τόν συγκλόνισε καί Τόν άλλοίωσε πνευμα-τικά, μετανόησε είλικρινά, ζήτησε καί έξομολογήθηκε, έζησε λίγο μέ έσωτε-ρική είρήνη, χριστιανικά καί άνεπαύθη έν Κυρίω.
Τό παιδί του,
άνέλαβε τήν δουλειά τού πατέρα του καί συντηρούσε τήν οίκο- γένεια καί ζούσαν άγαπημένα τά παιδιά
γιατί είχαν πάρει καλές άρχές άπό
τήν
καλή μάνα. Ή καλή αύτή σύζυγος, καί καλή
μάνα έπινε όλα τά φαρμάκια, γιά νά μήν
διαλυθή ή οίκογένεια καί πικραθούν Τά παιδιά της. Κράτησε τήν οίκογένεια
σωστά, έσωσε καί τόν άνδρα της, άποταμίευσε καί αύτή ούράνιο μισθό» .
Έδώ Τά σχόλια περιττεύουν, γιατί τά έκανε
ό άγιος. Ταιριάζει μόνο νά
πούμε, ότι κάπως
έτσι γράφονται τά συναξάρια τής Έκκλησίας μας. Έπίσης
καταλαβαίνουμε γιά
ποιό λόγο ή Έκκλησία μας στό κεντρικότερο σημείο τής
ίερολογίας
τού γάμου, ψέλνει Τό τροπάριο: Άγιοι μάρτυρες οί καλώς άθλή-σαντες καί στεφανωθέντες, πρεσβεύσατε πρός Κύριον
έλεηθήναι τάς ψυχάς ήμών». Είθε όλοι νά έχουμε αύτήν τήν κατάληξη.
ΣΤ'.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ας συνοψίσουμε με δυό λόγια αυτά που είπαμε.
Γνωρίζει ό Θεός τίς σαρκικές άδυναμίες
καί τήν έφεση γιά παιδοποιία τών ύποψηφίων έγγάμων. Αύτά τά δύο τά συνέζευξε στό μυστήριο τού
γάμου γιά νά πετύχουν τό μεγαλύτερο, τό
όποίο είναι ή μεταξύ τους έν Χριστώ άγάπη, πού όδηγεί στήν ένότητα δηλ. στό νά γίνουν έκκλησία. (Ώ!
βάθος πλούτου καί σοφίας καί γνώσεως Θεού»Ι5. "Ετσι ό γάμος γίνεται
έφαλτήριο ξεκίνημα, στάδιο ασκήσεως των αρετών και οδός που οδηγεί στην
Βασιλεία του Θεού, με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι όλα γίνονται έν Χριστώ καί
διά τής Έκκλησίας Του.
Έπίσης είπαμε ότι ό
γάμος είναι Σταυρός μέ τήν διπλή του έννοια. Αφ' ένός
τό ζευγάρι πρέπει να
ξεκόψει από τίς παλιές του συνήθειες και από τους οικείους τους και να
προσηλωθούν ο ένας στον άλλον. Αφ' ετέρου να θυσιάσουν, να απαρνηθούν, να
κενώσουν τους εαυτούς τους με αγάπη ο ένας για τον άλλον, ώστε να ελευθερωθούν
άπό τήν φιλαυτία τους καί έτσι νά άδειάσουν τό είναι τους από κάθε σαβούρα για να χωρέσει όλη τήν
οίκουμένη καί Τόν άχώρητο Θεό.
Αύτόν τον αγώνα
ευχόμαστε σε όλους. Γιά να τό πετύχουν
πρέπει να έχουν πολύ άγάπη για τον Χριστό, να φλέγονται από θείο έρωτα.
Καί θά κλείσω μέ τά άκόλουθα προτρεπτικά
λόγια τού άγίου Πορφυρίου:
"Ένας νά ειναι
ό στόχος μας, ή άγάπη στόν Χριστό, στήν Έκκλησία, στόν πλησίον. Ή άγάπη, ή λατρεία πρός Τόν Θεό, ή λαχτάρα, ή
ένωση μέ τόν Χριστό καί μέ τήν Έκκλησία
είναι ό έπί γής Παράδεισος. Ή άγάπη στό Χριστό ειναι καί άγάπη στόν πλησίον, σε
όλους, και στους εχθρούς. Ο χριστιανός
--------------------------------------------------------------------------------
14 Όσίου Παϊσίου τού Αγιορείτου «ΩΦΕΛΙΜΕΣ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ» 51-53. ΈΚδ. Ι.Μ.ΑΥ.
15 Ρωμ. , 32.
--------------------------------------------------------------------------------
πονάει γιά όλους, θέλει όλοι νά σωθούν, όλοι
νά γευθούν τή Βασιλεία τού Θεού. Αύτός είναι ό χριστιανισμός. Μέσω τής άγάπης
πρός τόν άδελφό θά κατορθώσουμε νά άγαπήσουμε Τόν Θεό. Ένώ τό έπιθυμούμε, ένώ τό θέλουμε, ένώ
είμαστε άξιοι, ή θεία χάρις έρχεται μέσω του αδελφού. ΄Oταv αγαπάμε τον αδελφό,
αγαπάμε την τήν Έκκλησία, άρα τόν Χριστό. Μέσα στήν Έκκλησία είμαστε καί έμείς.
"Αρα όταν άγαπάμε τήν Έκκλησία, άγαπάμε καί Τόν έαυτό μας.»16.
Αύτές τίς προτροπές άς τίς έχουμε σάν μιά διαρκή
παρακαταθήκη
έμείς, οί «περιλειπόμενοι» στόν έπίγειο πνευματικό στίβο γιά νά
άξιωθούμε τού Παραδείσου, «Χάριτι
καί οίκτιρμοίς του Υίού τού Θεού τού
Αγαπήσαντος ήμάς και
παραδόντος εαυτόν υπέρ ημών.17
Άμήν.
--------------------------------------------------------------------------------
16 Αγίου Πορφυρίου
ένθ. ά". σελ. 216
17 Γαλατ. B' , 20.